უშგულში და მის მიმდებარე ტერიტორიაზე განვითარებული უკანონო თანამედროვე მშენებლობები მნიშვნელოვნად ხელყოფს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლის გარემოსა და სივრცით-გეგმარებით ავთენტურობას, შესაბამისად მის „გამორჩეულ უნივერსალურ ღირებულებას“, რამაც შეიძლება ძეგლის მსოფლიო მემკვიდრეობის ნუსხიდან ამოღება გამოიწვიოს, – ინფორმაციას ამის შესახებ ორგანიზაცია „ICOMOS საქართველო“ ავრცელებს.
„ჩაჟაშის ისტორიულ ნაგებობებზე მიმდინარე სარეაბილიტაციო სამუშაოები ხორციელდება შემუშავებული პროექტის დარღვევით. მთელ რიგ შემთხვევებში გამოყენებულია არატრადიციული, არათავსებადი მასალები და ტექნოლოგიები (როგორიცაა ცემენტის დუღაბი, გადახურვებში რუბეროიდის ფენილი, გადახურვის გადაკერებული ძელები და ა.შ.). რიგ შემთხვევებში იკვეთება შემსრულებელთა მხრიდან შესაბამისი უნარ-ჩვევების არქონა (ფიქალის გადახურვის მოწყობა და ა.შ.). სახეზეა საავტორო ზედამხედველობის არარსებობის და არასაკმარისი მონიტორინგის შედეგები.
მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ ტრადიციულ სამშენებლო მასალასთან წვდომის საკითხი დასმულია მთავრობის წინაშე კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის ეროვნული სააგენტოს მხრიდან და ჯერაც არ არის გადაწყვეტილი. დამაფიქრებელია ფაქტები, რომლებიც ავლენენ კანონის არაღსრულების წესად ქცევას. მთელ რიგ შემთხვევებში, საქართველოს ეროვნულ სააგენტოს გაფრთხილებული ჰყავს მეპატრონეები, ან სასამართლოში აქვს საქმე გადაცემული, თუმცა უკანონო მშენებლობების აღკვეთა მაინც არ ხდება.
საგანგაშოა ადგილობრივი მოსახლეობის მხრიდან ისტორიული გარემოსთვის შეუფერებელი სამშენებლო სამუშაოების უნებართვოდ განხორციელების, თუ რიგ შემთხვევებში, ასეთ სამუშაოებზე ნებართვის გაცემაზე დაჟინებული მოთხოვნის ფაქტების სიმრავლე, ვინაიდან ეს ნათლად აჩვენებს მათ გაუთვითცნობიერებულობას, როგორც ძეგლის მსოფლიო მემკვიდრეობის ღირებულებების, ისე ძეგლის მსოფლიო მემკვიდრეობის სტატუსის დაკარგვის რისკებთან დაკავშირებით.
უშგულის მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლის გარშემო შექმნილი ვითარება სიღრმისეულად უკავშირდება ძეგლის მართვის სისტემის პრობლემებს. ეს პრობლემა უკვე მრავალი წელია დგას საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის დაცვის სექტორის წინაშე და მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლებთან მიმართებაშიც. ICOMOS საქართველო მიიჩნევს, რომ სასწრაფოდ დასაწყებია მუშაობა ძეგლის ადგილზე მართვის გასაუმჯობესებლად, ახლად შექმნილ მუზეუმ-ნაკრძალს ესაჭიროება ინსტიტუციური გაძლიერება. დასამუშავებელია ძეგლის მართვის გეგმა, რომელიც მკაფიოდ გამოკვეთავს არა მხოლოდ დარგობრივი ინსტიტუციებისა და ადგილობრივი თემის ჩართულობასა და პასუხისმგებლობას უშგულის, როგორც მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლის მოვლა-პატრონობის მიმართ, არამედ ასევე მთავრობის, რეგიონული და ადგილობრივი ხელისუფლების პასუხისმგებლობასაც, როგორც ეს მსოფლიო მემკვიდრეობის კონვენციით არის განსაზღვრული.
ICOMOS საქართველოს ექსპერტთა საბჭოს საგანგებო შეხვედრა ჩაჟაშის (უშგული, ზემო სვანეთი) მსოფლიო მემეკვიდრეობის ძეგლზე შექმნილ ვითარებასთან დაკავშირებით“, – ნათქვამია ორგანიზაციის განცხადებაში.