როგორ იხარჯება თანხები პრეზიდენტის ადმინისტრაციაში? ამ საკითხის შესწავლა საკუთარ თავზე აუდიტის სამსახურმა აიღო, რომელმაც რამდენიმე დღის წინ სპეციალური ანგარიშიც მოამზადა. დოკუმენტში ადმინისტრაციის მიერ შესყიდვებთან დაკავშირებული ხარვეზების გარდა, პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდიდან თანხების ხარჯვის მიზანშეწონილობაზეც არის საუბარი. აუდიტის პერიოდი 2015-2016 წლებს მოიცავს.
პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდის ასიგნებები 2015 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის კანონით განსაზღვრული იყო 5 მილიონი ლარის ოდენობით. ამავე ოდენობის თანხა გაიხარჯა 2016 წელსაც.
როგორც წესი, საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის მიხედვით, საქართველოს პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდიდან სახსრები სახელმწიფო ბიუჯეტით გაუთვალისწინებელი გადასახდელების დასაფინანსებლად გამოიყოფა, თუმცა, აუდიტორების შეფასებით, ფონდიდან სახსრები ისეთი შემთხვევებზეა გამოყოფილი, რომელთა დაფინანსების გათვალისწინება ადმინისტრაციის ბიუჯეტის დაგეგმვის ეტაპზე უნდა მომხდარიყო და არა გაუთვალისწინებელი აუცილებლობის ფორმატში. მაგალითად, ცალკეულ შემთხვევაში სახსრები გამოიყო საინფორმაციო და ინტერნეტმომსახურების ხარჯებზე, რომელთა დაფინანსებაც, აუდიტის შეფასებით, ადმინისტრაციის ბიუჯეტში უნდა ყოფილიყო გათვალისწინებული და არა სარეზერვო ფონდში.
„იმის გათვალისწინებით, რომ ადმინისტრაციის საინფორმაციო უზრუნველყოფა სისტემატურ ხასიათს ატარებს, სათანადოდ დაგეგმვის შემთხვევაში შესაძლებელი იყო მათი გათვალისწინება ადმინისტრაციის ასიგნებებში ბიუჯეტის დაგეგმვის ეტაპზე“, – ვკითხულობთ დოკუმენტში, სადაც, ასევე, აღნიშნულია, რომ ფონდიდან სახსრების გამოყოფა ხდებოდა ისეთი ღონისძიების დასაფინანსებლადაც, რომელთა დაფინანსების გათვალისწინება შესაძლებელი იყო შესაბამისი მხარჯავი დაწესებულების ბიუჯეტის დაგეგმვის ეტაპზე. მაგალითად, სარეზერვო ფონდიდან 2016 წლის 26 აპრილის განკარგულებით, საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს შეიარაღებული ძალების სამხედრო ქვედანაყოფებზე სპორტული ინვენტარის შეძენის მიზნით, გამოყოფილი იყო 142.6 ათასი ლარი, რომლის გათვალისწინება თავდაცვის სამინისტროს ბიუჯეტის დაგეგმვის ეტაპზე სრულიად შესაძლებელი გახლდათ.
აუდიტორების განსაკუთრებული ყურადღება მიიპყრო სარეზერვო ფონდიდან დაფინანსებულმა რამდენიმე პროექტმა, სადაც ხარჯების დიდი ნაწილი პროექტის მონაწილეთა სახელფასო ანაზღაურებას მოხმარდა.
„ფონდიდან დაფინანსებულ ზოგიერთ პროექტში მაღალია პროექტის ადმინისტრაციული პერსონალის შრომის ანაზღაურების წილი. მაგალითად: საქართველოს პრეზიდენტის სარეზერვო ფონდიდან 2015 წლის 3 ივნისის განკარგულებით, არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიულ პირს – „აფხაზეთის ვირტუალურ არქივს“ მის მიერ განხორციელებული პროექტის „აფხაზეთის ვირტუალური არქივის“ განვითარების მხარდაჭერის მიზნით გამოეყო 95.2 ათასი ლარი. პროექტის მიზანს წარმოადგენდა აფხაზეთის XX საუკუნის საარქივო მასალების გაციფრულება და ელექტრონული კატალოგიზაცია, რაც საბოლოო ჯამში ხელმისაწვდომი გახდებოდა საზოგადოების ფართო მასებისთვის. წარმოდგენილი დოკუმენტაციის თანახმად, პროექტის ფაქტობრივმა ხარჯმა, სულ, 95.1 ათასი ლარი შეადგინა, საიდანაც პროექტის ადმინისტრაციული პერსონალის ხელფასები 56.9 ათასი ლარია (59%)“.
იმავე წელს საქართველოს პრეზიდენტის ფონდიდან 20 ათასი ლარი გამოეყო არასამთავრობო ორგანიზაცია „საფარს“ ადრეულ ქორწინებასთან ბრძოლის სტრატეგიის განსაზღვრისა და ცნობიერების ამაღლების მიზნით, თუმცა ორგანიზაციის მიერ თანხის 71 პროცენტი პროექტის ადმინისტრაციული პერსონალის ხელფასებზე გაიხარჯა.
აუდიტის მიერ გამოქვეყნებულ დოკუმენტში ყველაზე საინტერესო მაინც ერთი დეტალია, რომელიც შესაძლოა, ინტერესთა შეუთავსებლობაზე მიუთითებდეს. როგორც ცნობილია, გიორგი მარგველაშვილი სახელმწიფო პოლიტიკური თანამდებობის დაკავებამდე „საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტის“ (GIPA) ხელმძღვანელი გახლდათ. აუდიტის დასკვნით, ირკვევა, რომ პრეზიდენტმა აღნიშნულ საგანმანათლებლო დაწესებულებას სარეზერვო ფონდიდან 282 ათასი ლარი გამოუყო პროექტისთვის „სახელმწიფო მოწყობის საპრეზიდენტო კოლეგიუმი“. ამ პროექტისთვის თანხა ყოველგვარი კონკურსის გარეშე გაიცა. პროექტის ხელმძღვანელად კი მითითებულია გიორგი მარგველაშვილის ახლო მეგობარი მამუკა ბერიაშვილი, რომელიც მარგველაშვილის განათლების მინისტრობის დროს ამავე უწყების განათლებისა და მეცნიერების განვითარების დეპარტამენტის დირექტორი გახლდათ. აღნიშნულ თანამდებობაზე ბერიაშვილი სწორედ მარგველაშვილმა დანიშნა. როგორც ჩანს, მეგობრებს შორის საქმიანი ურთიერთობა განათლების სამინისტროს მიღმაც გაგრძელდა.
„პრაიმტაიმთან“ საუბრისას მამუკა ბერიაშვილი არ უარყოფს საქართველოს პრეზიდენტთან მეგობრობს, თუმცა გამორიცხავს, რომ ამ ურთიერთობას რაიმე გავლენა მოეხდინა სარეზერვო ფონდიდან თანხის გამოყოფაზე.
მამუკა ბერიაშვილი, პროექტის ხელმძღვანელი:
– ეს თანხები ძირითადად გაიხარჯა უცხოელი ექსპერტების ჩამოყვანაზე და, ასევე, ღონისძიებების მოწყობაზე, როგორც თბილისში, ისე რეგიონებში. მომზადდა სპეციალური კრებულებიც.
– თუმცა აუდიტის დასკვნით პროექტისთვის გამოყოფილი თანხის 43 პროცენტი ხელფასებზე გაიხარჯა…
– არ ვიცი. ამაზე ვერაფერს გეტყვით. ვინც იყო თანამშრომელი, ყველას შესაბამისი დავალება ჰქონდა მიცემული.
– ვინ იყო ამ პროექტის სამიზნე აუდიტორია?
– ბევრი სამიზნე ჰყავდა ამ პროექტს, მათ შორის არასამთავრობო ორგანიზაციები.
– ამ პროექტმა კონკურსში გაიმარჯვა თუ პირდაპირი დაფინანსება მოხდა?
– ეს იყო „ჯიპადან“ შეთავაზებული პროექტი, რომელშიც ჩართულნი იყვნენ სხვა უმაღლესი სასწავლებლებიც: ქუთაისისა და ზუგდიდის უნივერსიტეტები. ჩართულნი იყვნენ ილიაუნი და ტექნიკური უნივერსიტეტიც. არ ვიცი, კონკურსი იყო თუ არა, მაგრამ პროექტი დაწერილია ჩემი და უცხოელების მონაწილეობით. რა წესით მოხდა დაფინანსება, ჩემთვის უცნობია. მე აკადემიურ მხარეს ვხელმძღვანელობდი.
– გამომდინარე იქიდან, რომ ბატონი გიორგი წარსულში მჭიდროდ იყო დაკავშირებული „საზოგადოებრივ საქმეთა ინსტიტუტთან“, ხომ არ ფიქრობთ, რომ ჩნდება კითხვები ინტერესთა შეუთავსებლობაზე?
– მერე რა, რომ იქ მუშაობდა ხელმძღვანელ პოსტზე?! ჯიპა იყო, უბრალოდ, ამ თანხის მიმღები და ახდენდა ადმინისტრირებას, თორემ ამ პროექტში ჩართული იყო სხვა არაერთი სასწავლებელი.
– თქვენ იყავით განათლების სამინისტროში ერთ-ერთი დეპარტამენტის ხელმძღვანელი… ასეა ხომ?
– დიახ.
– და როგორც ვიცით, უშუალოდ გიორგი მარგველაშვილის მიერ დაინიშნეთ ამ თანამდებობაზე… არ მეთანხმებით, რომ გარკვეული კითხვები მართლაც ჩნდება?
– რატომ უნდა გააჩინოს კითხვები?! რატომ მაინცდამაინც მე და არა ვინმე სხვა? ამას სჭირდება შესაბამისი კომპეტენცია და გამოცდილება. მე მაქვს გერმანიაში მუშაობის 12-წლიანი გამოცდილება, მაქვს ძალიან კარგი კონტაქტები და არ მესმის, რატომ უნდა იყოს ეს ეჭვის საფუძველი.
– ეჭვის საფუძველია თქვენი მეგობრული კავშირები გიორგი მარგველაშვილთან…
– კი, ბატონო, პრეზიდენტთან ნამდვილად მაკავშირებს მეგობრობა. დასამალი რა არის.
– და მეგობრის პროექტს პრეზიდენტი სარეზერვო ფონდიდან თითქმის 300 ათასი ლარით რომ აფინანსებს, ეს კითხვებს არ აჩენს, როგორ ფიქრობთ?
– ნუ, კითხვებს შეიძლება თქვენთვის აჩენდეს, ჩემთვის – არა. მასე „ფოლცვაგენის“ ფონდიდანაც ამიღია დაფინანსება, თანაც სამჯერ მეტი. და რა გამოდის, იქაც ნაცნობობას ჰქონდა ადგილი?! 13 პროექტი მაქვს აღებული გერმანიის სხვადასხვა ფონდებიდან საქართველოს უნივერსიტეტებზე, რომელთა დაფინანსება მთლიანობაში მილიონსაც შეიძლება აჭარბებდეს. რას ამბობთ, რომ გერმანიის მთავრობასთან ჩავაწყვე? იქნებ ანგელა მერკელი მფარველობს?!
„პრაიმტაიმი“ ზემოხსენებული ფაქტის შესაფასებლად ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციას დაუკავშირდა. ორგანიზაციის იურისტი ნინო სუხიშვილი ჩვენთან საუბრისას აცხადებს, რომ ამ შემთხვევაში ინტერესთა შეუთავსებლობასთან დაკავშირებით კითხვები შესაძლოა, ნამდვილად არსებობდეს.
ნინო სუხიშვილი, საია:
„მსგავს შემთხვევებს არეგულირებს კანონი ინტერესთა შეუთავსებლობის შესახებ. გასათვალისწინებელია, როგორ მოხდა სარეზერვო ფონდიდან თანხის გამოყოფა – კონკურსით, ტენდერით თუ სხვა რაიმე მექანიზმი იყო გამოყენებული. რაც მთავარია, გადაწყვეტილების მიღების პროცესში უშუალოდ იმ თანამდებობის პირმა არ უნდა მიიღოს მონაწილეობა, რომელიც წარსულში დაკავშირებული გახლდათ თანხის მიმღებ ორგანიზაციასთან. ამ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა მოხდეს იმის დასაბუთება, რატომ გამოეყო თანხა სარეზერვო ფონდიდან მაინცდამაინც „ჯიპას“ და არა, დავუშვათ, სხვა რომელიმე სასწავლებელს. გასარკვევია, რამდენად მნიშვნელოვანია ეს პირადი კავშირები და მოახდინა თუ არა ამან გავლენა გადაწყვეტილების მიღებაზე. ერთი შეხედვით ჩანს ინტერესთა შეუთავსებლობის პრობლემა, თუმცა უფრო კომპეტენტური შეფასებისთვის ეს საკითხი კომპლექსურ შესწავლას საჭიროებს. თავად ფაქტები ბუნებრივად აჩენს კითხვებს“.
www.primetime.ge