9 აპრილი, 26 მაისი… წარმოუდგენელია, ეს მნიშვნელოვანი თარიღები ეროვნული ლიდერების გარეშე გაიხსენო, მიუხედავად იმისა, რომ ქართველი საზოგადოება მათ მიმართ ორაზროვანია. ასეა თუ ისე, ფაქტია, რომ მათ თავიანთი მხრებით, პირადი ტრაგედიებით მოიტანეს საქართველოს დამოუკიდებლობა. ისინი უკვე ისტორიას ეკუთვნიან, ისტორია კი ყველაზე მიუკერძოებელი მსაჯულია… მათ ოჯახებს ყველა იცნობს, მეტ-ნაკლებად იციან, ვინ არიან, როგორ ცხოვრობენ დღევანდელ საქართველოში, მაგრამ, ალბათ, თითქმის არაფერი გსმენიათ მერაბ კოსტავას ქალიშვილზე, მხატვარ- გრაფიკოსზე თამთა კოსტავაზე.
გთავაზობთ ექსკლუზიურ ინტერვიუს თამთა კოსტავასთან:
– თამთა, მოდი, სანამ თქვენს ამ პრობლემაზე ვისაუბრებთ, ოჯახზე, დედაზე, მამაზე, ბებიაზე, ძმაზე მომიყევით. როგორი შემორჩა თქვენს მეხსიერებას ირაკლი კოსტავა, რომელიც 70-80-იან წლებში თბილისში თავისი ფიზიკური შესაძლებლობებით, დახვეწილობითა და განათლებით ერთ-ერთი გამორჩეული ბიჭი იყო?
– ძალიან კარგად მახსოვს ჩემი ძმა. ირაკლიმ შემიყვანა მუსიკალურ სკოლაში ფორტეპიანოზე, ნათლიებიც ირაკლიმ ამირჩია. მისი სამი მეგობარი იყო ჩემი ნათლია, სვეტიცხოველში წამიყვანეს და იქ მომნათლეს. სადმე რომ წავიდოდა, აუცილებლად ჩამოჰქონდა ჩემთვის საჩუქრები. მახსოვს, ლენინგრადიდან კაბები ჩამომიტანა. მამაჩემის დაბადების დღე იყო 26 მაისი, მაშინ მამა გადასახლებაში იყო. ჩამაცვეს ირაკლის ჩამოტანილი კაბა და ბებიასთან წამიყვანეს, იქ იხდიდნენ. მერე, წყნეთში ვიყავი და იქ ჩამომაკითხა ორჯერ. ძალიან დიდი განსხვავება იყო ჩვენს შორის წლებში. მას უკვე უმაღლესი ჰქონდა დამთავრებული, მე კი სკოლაში შევდიოდი. მახსოვს, პირველად რომ მოვიდა ჩემს გასაცნობად. ჩვენთან, ეზოში, მესამე სართულზე მეგობარი ჰყავდა – დათო. ეზოში ვთამაშობდი. დავინახე, ირაკლი მესამე სართულის აივნიდან მიყურებს, მერე დედაჩემთან მოვიდა და უთხრა, – მინდა ჩემს დასთან მქონდეს ურთიერთობაო… მე სულ მინდოდა პატარა და ან ძმა მყოლოდა და ერთხელ ბებიაჩემმა მითხრა: შენ ღმერთს ისე უყვარხარ, რომ პატარა კი არა, ასკილოიანი ძმა გამოგიგზავნაო. ირაკლი ფიზიკურად ძალიან დიდი იყო. კალთაში რომ ჩამისვა, დიდხანს ვუყურებდი, თვალს ვერ ვაშორებდი, მე ველოდებოდი, პატარა ძმა მეყოლებოდა და უცებ ამხელა, ულვაშებიანი ძმა… მერე დედამისი, რუსუდან ბერიძე მოვიდა დედასთან, უთხრა, თამთასთან მინდა ურთიერთობა მქონდეს, თუ წინააღმდეგი არ იქნებიო. რუსუდანი ოლიკოსთან მოდიოდა ხოლმე მერაბის დაბადების დღეზე, ბებიაჩემთან, იქიდან ვიცნობდი.
– როგორ გახსოვთ დღე, როცა ირაკლიმ თავი მოიკლა? ის საძინებელ ოთახში თავისი შარფით ჩამომხრჩვალი იპოვეს.
– მე არ ვთვლი, რომ ირაკლიმ თავი მოიკლა, ირაკლი მოკლეს! ვფიქრობ, მამაჩემს გაუკეთეს ეს, რომ გაემწარებინათ. მამაჩემი იმ პერიოდში შიმშილობდა, ამავდროულად წარდგენილი იყო ნობელის პრემიაზე (მერაბ კოსტავა ნობელის პრემიაზე ოთხჯერ იყო წარდგენილი. – ავტ.), არანაირად არ აწყობდათ, საბჭოთა დისიდენტი ნობელის პრემიაზე წარდგენილიყო… ძალიან ბევრი ადამიანი, ვინც ირაკლის იცნობდა, ფიქრობდა, რომ ის თავს არ მოიკლავდა და რომ ეს მერაბ კოსტავას გაუკეთეს. არაფერი არ სჭირდა მას თავის მოსაკლავი. მამაჩემიც მოკლეს. ის ავტოკატასტროფაში არ დაღუპულა, სიმართლე თუ გინდათ იცოდეთ. სასწრაფო რომ მოვიდა, ეგრევე ნემსი გაუკეთეს. თამრიკო ჩხეიძისგან ვიცი, მანქანიდან ის ცოცხალია გადმოსული. მერაბს არ უნდოდა ნემსის გაკეთება, ეწინააღმდეგებოდა ექიმებს. სრულ გონებაზე იყო.
– ირაკლი რაღაც პერიოდი ბებიასთან ცხოვრობდა, როგორც ვიცი. თქვენ რატომ არ ცხოვრობდით მამას სახლში?
– მე რომ დავიბადე, დაახლოებით რვა თვე ვცხოვრობდით მე და დედა იმ სახლში. მამაჩემს ბინა ეკარგებოდა და ოლიკომ უთხრა დედაჩემს, – ერთი გზაა, შვილზე უნდა თქვა უარი, ისე არ ჩაწერენ ბინაშიო. დედაჩემი კინაღამ გაგიჟდა, რას ჰქვია, ჩემს შვილზე ვთქვა უარიო… ოლიკოს ეს გაკეთებული აქვს მერაბზე, დედობაზე თქვა უარი და მერე დედამისმა, ლუბამ იშვილა მერაბი, სახლი რომ არ დაკარგულიყო. მაგ დროს რუსუდანთან განქორწინებული იყო მამაჩემი, მერე ისევ მოაწერეს ხელი ციხეში, ისევ ბინის გამო, მერე ირაკლი ჩაწერეს… მე აქ ვცხოვრობ, დედასთან.
– როგორც ვიცი, მამა გვიან გაიცანით. როგორი იყო პირველი შთაბეჭდილება?
– მამაჩემი ქსნის ციხეში რომ გადმოიყვანეს, პირველად მაშინ ვნახე. ათი წლის ვიყავი, თუმცა ჩვენ გვქონდა სახლში მამაჩემის სურათები გამოკრული და ვიცოდი, რომ მამაჩემი ის იყო. ერთხელ, ბავშვები ეზოში ვთამაშობდით. ერთმა თქვა: მამაჩემი მოსკოვშია წასული და იქიდან რომ ჩამოვა, პულტიან მანქანას ჩამომიყვანსო. მეც ვიცოდი, რომ მამაჩემი რუსეთში იყო. ამოვედი სახლში და დედაჩემს ვეკითხები: მამაჩემი რომ ჩამოვა რუსეთიდან, რას ჩამომიტანს-მეთქი და იდეებსო, – მითხრა. არ ვიცოდი, იდეები რა იყო. ჩავედი ეზოში და ბავშვებს ვუთხარი, – მამაჩემი რომ ჩამოვა, იდეებს ჩამომიტანს-მეთქი… ზვიად გამსახურდიამ წაგვიყვანა მაშინ მამასთან. მახსოვს, თქვენობით დავუწყე ლაპარაკი და მითხრა, ეგრე თქვენობით ნუ მელაპარაკებიო, გამიცინა, კალთაში ჩამისვა. მერე ვუთხარი, მე ლექსებს ვწერ-მეთქი, წავუკითხე და სიცილი დაიწყო, იმიტომ რომ კარგი ლექსი არ იყო. ციხეში მის მეგობარს გაუკეთებია სამკაულები, ბეჭედი, კულონი, საყურეები და მე და დედას გვაჩუქა. დიდხანს აღარ ყოფილა იქ, მალე გამოვიდა.
– როგორ ფიქრობთ, დღეს რომ მერაბ კოსტავა ცოცხალი ყოფილიყო, სად იქნებოდა?
– ვერ წარმომიდგენია მამას დღეს ეცხოვრა და ზვიად გამსახურდიას არ ეცხოვრა. მათი დაშორება არ შეიძლებოდა. ბავშვობიდან ერთად მოდიოდნენ, მერე ერთ საქმეს ემსახურებოდნენ, იმას, რასაც საქართველოს გაერთიანება ჰქვია. მამაჩემი არ იყო ის კაცი, რაღაცას მორგებოდა. ზვიადს ეუბნებოდა: შენ რომ მთავრობაში იქნები, მე ვიქნები შენი მოწინააღმდეგე, იმიტომ რომ ჩემზე კეთილი მოწინააღმდეგე შენ არ გეყოლება. ოპოზიციაში ვიქნები, იმიტომ რომ სწორი გზა გიჩვენოო. მამაჩემი არანაირად არ დაჯდებოდა მთავრობაში. ოპოზიციაში იქნებოდა. საერთოდ, ეს ხომ ერთი მეორეზე გადაბმული ისტორიაა, მერაბ კოსტავას მკვლელობა და ზვიად გამსახურდიას მკვლელობა.
– როგორი იყო ზვიად გამსახურდია თქვენს თვალში?
– მამაჩემს მივყავდი ხოლმე თავის მეგობრებთან, ზვიადთანაც მივყავდი კოლხურ კოშკში, ცოტნესთან და გიორგისთან ერთად ვთამაშობდი. სიმართლე გითხრათ, ისე ძალიან არ მიყვარდა. ისე ვუყურებდი, როგორც ჩემს ბიძას, მამაჩემის ძმას.
– მამათქვენი და ზვიადი თუ გახსოვთ დაპირისპირებულები, ერთმანეთზე განაწყენებულები? საზოგადოებაში დღემდე საუბრობენ იმაზე, რომ მათ სულაც არ ჰქონდათ კარგი ურთიერთობა, რაღაც პერიოდში მათი აზრები გაიყო და რომ ზვიადს მერაბის თავიდან მოშორება უნდოდა.
– ტყუილია. ეგ არის იმათი სულელური აზრი, ვისაც უნდოდა ზვიადი და მერაბი ცალ-ცალკე ყოფილიყვნენ. ამას ლაპარაკობენ ავი ენები, რომლებსაც უნდათ სიმართლის გადაფარვა. არანაირი განხეთქილება მათ შორის არ ყოფილა.
– ამერიკაში რატომ და როგორ წახვედით?
– ამერიკაში ლტოლვილის სტატუსით ვიყავით მე და დედა. ჯაბა იოსელიანი დაგვეხმარა წასვლაში. რომ ჩამოვედით, კიდევ ეგ სტატუსი მქონდა. საბუთები გავაფუჭე, კანონით არ შეიძლება იმ ქვეყანაში დაბრუნდე, საიდანაც თავშესაფარს ითხოვ, უკანაც ვეღარ წავიდოდი და ასე დავრჩი. ახლა ტურისტულად თუ წავალ. ჩვენ ვცხოვრობდით, როგორც ემიგრანტები, ჩვენ იქ კარგად არ გვიცხოვრია. თავი გაგვქონდა, რომ იტყვიან. დედაჩემმა უცხო ენები კარგად იცის და მთარგმნელად მუშაობდა ოფისში, მერე სკოლაში ასწავლიდა, მეც ცოტა ხანს მთარგმნელად ვმუშაობდი. თავიდან არ ვიცოდი ენა, მერე ვისწავლე. საკმაოდ კარგად ვიცი. სამხატვრო სკოლა მაქვს დამთავრებული. იქ მხატვართა კავშირის წევრი ვიყავი, ჯგუფურ გამოფენებში ვმონაწილეობდი, აქ ორჯერ მქონდა გამოფენა. რეალიზებული არ ვარ აქ, სამწუხაროდ. მხატვრის პროფესიაა თვითონ ისეთი, რომ გარდაიცვლებიან მერე უფრო ემატებათ ფასი, ვიდრე სიცოცხლეში.
თუნდაც ამდენი წლის შემდეგ ვის რაში აწყობს, მერაბ კოსტავას შვილმა დაიწყოს გამოძიება. რატომ მოკლეს მერაბ კოსტავა, რატომ მოკლეს ირაკლი კოსტავა? კი, მე ვფიქრობდი, რა გამეკეთებინა, საიდან დამეწყო, მაგრამ ზუსტად არ ვიცი, რა უნდა გავაკეთო…
წყარო: primetime.ge