იგნალინის (ლიეტუვა) ატომური ელექტროსადგური რადიოაქტიური ნარჩენების ღრმა გეოლოგიური სამარხის შექმნის გეგმებზე მუშაობს, პარალელურად კი გამოუყენებელი ბირთვული საწვავის მოშორებას ცდილობს, თუმცა საფრანგეთისა და რუსეთისთვის ბირთვული საწვავის არათუ მიყიდვის, არამედ უფასოდ გადაცემის მცდელობებიც კი წარუმატებელი აღმოჩნდა. ეს ინფორმაცია ბირთვული ენერგიის სპეციალისტებმა ლიეტუველ კანონმდებლებს 19 ნოემბერს მიაწოდეს.
ბირთვული ენერგიის საკითხებში ლიეტუვის ენერგეტიკის სამინისტროს მრჩევლის, პატრიცია ცეიკოს განცხადებით, იგნალინის ატომურმა სადგურმა ფრანგულ კომპანიას საწვავის გადამუშავება შესთავაზა, რაზეც უარი მიიღო, რადგან იგნალინას საწვავი კასეტები მის ტექნოლოგიასთან შეუთავსებელი აღმოჩნდა.
„ფრანგების პოზიცია ძალიან მკაფიო იყო – მათ უარი თქვეს ამ საწვავის მიღებაზე, რადგან მათთვის კონკრეტული ატომური სადგურის რეცეპტით დამზადებული საწვავის გადამუშავება ზედმეტად ძვირი იქნებოდა“, – აუწყა ცეიკომ პარლამენტის აუდიტის კომიტეტს. მისივე განმარტებით, იგნალინაში გამოყენებული საწვავის შემადგენლობა ფრანგულ სტანდარტებს არ შეესაბამებოდა.
ატომური სადგურის გენერალურმა დირექტორმა, ლინას ბაუჟისმა სააგენტო „ბალტიკ ნიუს სერვისს“ (BNS – Baltic News Service) განუცხადა, რომ საფრანგეთს მასალა რომ მიეღო, გადამუშავებულ საწვავს თავად გამოიყენებდა, ხოლო რადიოაქტიურ ნარჩენებს ლიეტუვას დაუბრუნებდა.
ცეიკომ ასევე აღნიშნა, რომ ლიეტუვა მოლაპარაკებებს რუსეთთანაც აწარმოებდა, თავდაპირველად საწვავის მიყიდვის, მოგვიანებით კი – უსასყიდლოდ გადაცემაზე. მოლაპარაკებები მას შემდეგ ჩაიშალა, რაც 2022 წელს რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა.
„მაშინ ჩვენ ამ გამოუყენებელი ბირთვული საწვავის რუსეთის ტერიტორიაზე ტრანსპორტირების შეთანხმების ეტაპზე ვიყავით“, – თქვა მან და აღნიშნა, რომ პროცესში ლატვიაც იყო ჩართული, რადგან ბირთვული საწვავის ტრანსპორტირებისთვის შეიარაღებული ესკორტი გახდებოდა საჭირო. „მოლაპარაკებები შეწყდა, როდესაც უკრაინაში ომი დაიწყო“, – დასძინა მან.
იგნალინის ატომური ელექტროსადგურის პრესსპიკერმა, იოლიტა მაჟეიკიენემ განმარტა, რომ ამ დროისთვის სადგურში 2 400 ტონა გამოყენებული და რვა ტონა გამოუყენებელი საწვავი ინახება.
ბაუჟისის განმარტებით, ნებისმიერ შემთხვევაში, ბირთვული საწვავის გაყიდვას რუსეთის თანხმობა დასჭირდება, რადგან ის, თავის დროზე, რუსეთიდან შემოვიდა. ამასთან, საწვავის წარმატებით გასხვისება სამარხში მისი განთავსების საჭიროებასაც მოხსნის.