„ვოლოდიმირ ზელენსკის მთავრობამ საერთაშორისო დახმარების ფულზე ზედამხედველობის საბოტაჟი მოაწყო და კორუფციას ხელი შეუწყო“ – ამ სათაურით აქვეყნებს „ნიუ იორკ თაიმსი“ სტატიას.
სტატიის თანახმად, რუსული ჯარები როდესაც უკრაინაში შეიჭრნენ, კიევის დასავლელი მოკავშირეები დილემის წინაშე აღმოჩნდნენ: როგორ დაეხარჯათ მილიარდები რუსეთთან მებრძოლი მთავრობის მხარდასაჭერად ისე, რომ არ შეეხედათ, როგორ იკარგება ფული კორუმპირებული მენეჯერებისა და მთავრობის წარმომადგენლების ჯიბეებში.
გამოცემის თანახმად, ფსონები მაღალი იყო, რადგან უკრაინის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან ინდუსტრიებს – ელექტროენერგიის განაწილებას, იარაღის შესყიდვას და ბირთვულ ენერგიას – სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული კომპანიები აკონტროლებდნენ, რომლებიც დიდი ხანია, ქვეყნის ელიტის ყულაბების როლს ასრულებდნენ.
სტატიის მიხედვით, საკუთარი ფულის დასაცავად შეერთებულმა შტატებმა და ევროპულმა ქვეყნებმა მოითხოვეს ზედამხედველობა, მათ მოითხოვეს, რომ უკრაინას დაეშვა გარე ექსპერტების ჯგუფები – სამეთვალყურეო საბჭოები – ხარჯების მონიტორინგის, აღმასრულებლების დანიშვნისა და კორუფციის პრევენციის მიზნით.
„ნიუ იორკ თაიმსის“ გამოძიების თანახმად, ბოლო ოთხი წლის განმავლობაში უკრაინის მთავრობა სისტემატურად ახდენდა ამ ზედამხედველობის საბოტაჟს, რაც კორუფციის აყვავების საშუალებას იძლეოდა.
სტატიის მიხედვით, პრეზიდენტ ვოლოდიმირ ზელენსკის ადმინისტრაციამ საბჭოები ერთგული წევრებით დააკომპლექტა, ადგილები ცარიელი დატოვა ან საერთოდ შეაფერხა მათი შექმნა, ასევე ქვეყნის ლიდერებმა კომპანიების წესდებაც კი გადაწერეს ზედამხედველობის შესაზღუდად, მთავრობის კონტროლის შესანარჩუნებლად, რაც მათ ასობით მილიონი დოლარის დახარჯვის საშუალებას აძლევდა გარეშე პირების ჩარევის გარეშე.
„ბატონი ზელენსკის ადმინისტრაციამ „ენერგოატომის“ სამეთვალყურეო საბჭო დაადანაშაულა კორუფციის შეჩერების უუნარობაში. თუმცა, „ნიუ იორკ თაიმსის“ ცნობით, ზელენსკის მთავრობამ გაანეიტრალა „ენერგოატომის“ სამეთვალყურეო საბჭო. დოკუმენტებსა და დაახლოებით 20 დასავლელ და უკრაინელ თანამდებობის პირთან ინტერვიუებში, რომლებიც მჭიდროდ თანამშრომლობდნენ კომპანიების საბჭოებთან ან მსახურობდნენ მათ წევრებად, „ნიუ იორკ თაიმსმა“ პოლიტიკური ჩარევა აღმოაჩინა არა მხოლოდ „ენერგოატომში“, არამედ სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ ელექტროკომპანია „უკრენერგოში“, ასევე უკრაინის თავდაცვის შესყიდვების სააგენტოში. ზელენსკის მრჩეველმა კომენტარის გაკეთებაზე უარი თქვა და განაცხადა, რომ სამეთვალყურეო საბჭოები პრეზიდენტის პასუხისმგებლობა არ იყო. ევროპელი ლიდერები წლების განმავლობაში პირადად აკრიტიკებდნენ, მაგრამ უხალისოდ იტანდნენ უკრაინის კორუფციას, იმ მოტივით, რომ რუსეთის შეჭრის წინააღმდეგ ბრძოლის მხარდაჭერა უმნიშვნელოვანესი იყო. ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინა გარე ზედამხედველობას ძირს უთხრიდა, ევროპული ფული მაინც აგრძელებდა შედინებას“, – აღნიშნულია სტატიაში.
გამოცემის თანახმად, „ენერგოატომის“ სამეთვალყურეო საბჭოში პოლიტიკური ჩარევა იმის მაგალითია, როგორ ბლოკავდნენ უკრაინის ლიდერები კორუფციის პრევენციის მცდელობებს. სტატიის მიხედვით, ზელენსკის ადმინისტრაციამ გადადო „ენერგოატომის“ საბჭოს ფორმირება და ის საბოლოოდ როდესაც შეიკრიბა, მთავრობამ ერთი ადგილი ცარიელი დატოვა, რაც საბჭოს მოქმედების უნარს აფერხებდა.
„ბატონი ზელენსკი 2019 წელს კორუფციის აღმოფხვრის დაპირებით აირჩიეს, თუმცა რუსეთის 2022 წლის შეჭრის შემდეგ მან იარაღის შესყიდვის დაჩქარებისა და სამხედრო საიდუმლოებების დაცვის სახელით შეარბილა ანტიკორუფციული წესები. ბატონი ზელენსკი ასევე თანამშრომლობდა პოლიტიკურ და ბიზნესფიგურებთან, რომლებსაც ის ოდესღაც დამნაშავეებად აცხადებდა. „ენერგოატომის“ სკანდალმა ბატონ ზელენსკის პოლიტიკურად შეუშალა ხელი და შეასუსტა მისი არგუმენტები უკრაინის ევროკავშირსა და ნატო-ში გაწევრიანების საკითხთან დაკავშირებით“, – აღნიშნულია სტატიაში.
სტატიის მიხედვით, ზელენსკის ადმინისტრაციამ ქვეყნის ელექტროქსელის ოპერატორის, „უკრენერგოს“ საქმეებში ჩარევა ომამდე რამდენიმე თვით ადრე დაიწყო, იხსენებს კომპანიის ყოფილი აღმასრულებელი დირექტორი ვოლოდიმირ კუდრიცკი ინტერვიუებში.
„მისი თქმით, 2021 წლის ბოლოს მას ჰერმან ჰალუშჩენკოსგან ზარები მიიღო, რომელიც ცოტა ხნის წინ ზელენსკის ენერგეტიკის მინისტრად დაინიშნა. ბატონ ჰალუშჩენკოს სურდა, რომ ბატონ კუდრიცკის მენეჯერულ თანამდებობებზე დაექირავებინა ადამიანები, რომლებსაც ენერგეტიკის ბიზნესში შეზღუდული გამოცდილება ჰქონდათ. „მან დაჟინებით მოითხოვა, – აღნიშნა ბატონმა კუდრიცკიმ, – მან აგრესიულად სცადა, რომ მე ისინი დამენიშნა“. სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული კომპანიები, როგორიცაა „უკრენერგო“, ისტორიულად კორუმპირებული პოლიტიკოსების მთავარი სამიზნე იყო, ამიტომ ბატონი კუდრიცკი მათ ხელის შემშლელად მიაჩნდათ. კუდრიცკის თქმით, მან წარმატებით გაუძლო ზეწოლას, რადგან სამეთვალყურეო საბჭოს მხარდაჭერა ჰქონდა“, – ნათქვამია სტატიაში.