საქართველოსთვის მეფეს ზრდიან. როგორც ამბობენ, საკითხი დღის წესრიგში კიდევ უფრო აქტიურად დაახლოებით ოც წლის შემდეგ დადგება. მანამდე კი საზოგადოება, ერი, ბერი, არასამთავრობოები, ხელისუფლება უნდა ამაღლდეს იმ დონემდე, რომ საკონსტიტუციო მონარქიის უალტერნატივობა დავინახოთ. ზოგიერთები უკვე ამაღლებულები არიან. მაგალითად, ლევან ვასაძე. თუმცა საკონსტიტუციო მონარქიის აღდგენაზე საუბარი ლევან ვასაძეს არ დაუწყია. ის ერთ-ერთი მომხრეა, თუმცა არა ინიციატორი. თავისუფლად შეიძლება ითქვას, რომ პირველი, ვინც მეფის ინსტიტუტის დაბრუნების იდეით გამოვიდა, ეს იტალიაში მცხოვრები ქეთევან ბაგრატიონი იყო. საკუთარი იდეა იტალიაში გავლენიანი გვარის – ორსინების რძალმა შევარდნაძისდროინდელ ხელისუფლებას გააცნო. როგორც ამბობენ, მაშინ ქეთევან ბაგრატიონს თანხმობა მიუღია, ოღონდ ერთი პირობით. ბაგრატიონების შთამომავალსა და ორსინების რძალს ბაგრატიონები ტახტის მემკვიდრის ერთ კანდიდატზე უნდა დაეთანხმებინა. ქეთევანს მაშინ ვერც კი წარმოედგინა, მისი იდეა „ტროას ომს“ რომ გამოიწვევდა ბაგრატიონებში. ბუნებრივია, კანდიდატები მაშინვე გამოჩნდნენ, ყველა საკუთარ უპირატესობას ამტკიცებდა. ერთი სიტყვით, ჯერ კიდევ არარსებული ტახტის მემკვიდრეობაზე ისეთი ომი ატყდა, იდეა ისევ თავად ქეთევან ბაგრატიონმა უარყო და იტალიას იმედგაცრუებული დაუბრუნდა. ამის შემდეგ თითქოს ყველას მიავიწყდა ბაგრატიონებიცა და სამეფო ტახტიც. თუმცა საკითხი უფლისწულ გიორგის დაბადების შემდეგ, აქტუალურობის თვალსაზრისით, პიკს აღწევს, მით უფრო, რომ სულ რამდენიმე დღის წინ ის მოინათლა და მისი ერთ-ერთი ნათლია იდეის მომხრე ლევან ვასაძე გახდა. ის მზად არის, იდეას პოპულარიზაცია გაუწიოს და თუ საჭირო გახდა, ფინანსურ მხარდაჭერასაც გაუწევს. თუმცა საინტერესოა, მზად არის თუ არა საზოგადოება, მეფის ოჯახის შენახვაზეც იზრუნოს… ბიზნესმენის განცხადებით, ეს მეასეხარისხოვანი პრობლემაა, თუმცა იმ საზოგადოებისთვის, სადაც უმუშევრობის პროცენტი წარმოუდგენლად მაღალია, ალბათ, ბევრი რამ მნიშვნელოვანი ხდება.
ლევან ვასაძე, ბიზნესმენი:
– ეს პრობლემა არის ჩვენგან ათი ათას კილომეტრში. ეს ერის ღირსების საკითხია, თუკი ერი, დემოკრატიული ინსტიტუტები ამას მოინდომებს, ეს გახდება შესაძლებელი. ნურავის ეგონება, რომ ამის დამძალებელი ვინმეა.
– შეიძლება ძალიან ცუდ შედარებას ვაკეთებ, მაგრამ საზოგადოების ნაწილი „საზოგადოებივ მაუწყებელს“ რომ უხდის თანხას, იმასაც კი აპროტესტებს და ფიქრობთ, რომ მეფის ოჯახის შენახვაზე ვინმე თანახმა იქნება?
– კონსტიტუციური მონარქიის აღდგენა ვერ მოხდება ქვეყნის, ერის სურვილის გარეშე.
– თუ იცით, როგორია გიორგი მარგველაშვილის პოზიცია ამ საკითხთან დაკავშირებით?
– არ ვიცი, მასთან ამ თემაზე არ მისაუბრია.
– ფიქრობთ, რომ წინააღმდეგი არ იქნება?
– წარმოდგენა არ მაქვს.
– აპირებთ, რომ ახალ პრეზიდენტს ამაზე დაელაპარაკოთ?
– მე ვარ რიგითი, კერძო სექტორის წარმომადგენელი, გიორგი მარგველაშვილი არის ჩემი მეგობარი და ნებისმიერ საკითხზე დავილაპარაკებთ.
– პირადად თქვენ მზად ხართ, დააფინანსოთ მონარქია, აღდგენის შემთხვევაში?
– მე, როგორც მოქალაქე, მონაწილეობას მივიღებ და ბედნიერი ვიქნები, თუ ქართველი ერი ოდესმე იქამდე ამაღლდება, რომ მონარქიის აღდგენის გადაწყვეტილება მიიღოს.
ორი წლის გიორგი ბაგრატიონს უკვე ზრდიან, როგორც მომავალ მეფეს, თუმცა მის გარდა, უკვე არსებობს ორი რეალური პრეტენდენტი და იდეაში რამდენიმე ჯერ კიდევ არდაბადებული შთამომავალიც მოიაზრება. ია ბაგრატიონ-მუხრანელის განცხადებით, პირადად მას სურდა, ბიძინა ივანიშვილს ამ საკითხზე სასაუბროდ შეხვედროდა. შეხვედრა რატომღაც არ შედგა, თუმცა ქალბატონი ია იმედს არ კარგავს, რომ ივანიშვილი ახლა მაინც, როცა საზოგადოებრივ სექტორში გადავა, მოიცლის ქვეყნის მომავალზე სასაუბროდ. თავის მხრივ კი, ბაგრატიონ-მუხრანელი დარწმუნებულია, რომ ივანიშვილს მონარქისტული წყობილების აუცილებლობაში დაარწმუნებს.
ია ბაგრატიონ მუხრანელი, სამეფო ოჯახის წარმომადგენელი:
– რა პერსპექტივა აქვს და როდის შეიძლება გადაიდგას კონკრეტული ნაბიჯები?
– მე ვფიქრობ, მონარქიის აღდგენა ერთადერთი იდეაა, რომელიც საქართველოს გადაარჩენს. რა თქმა უნდა, ამ იდეას აქვს მომავალი. მადლობა ღმერთს, არიან ახალგაზრდა ბაგრატიონები. ჩვენ ძირითად ფოკუსირებას ვაკეთებთ იმაზე, რომ მათი პირმშოები საპატრიარქოს წიაღში აღიზარდონ. თუ მეფე მორწმუნე არ იქნება, რა მონარქიაზეა საუბარი. ის დავით აღმაშენებელთან უნდა ასოცირდებოდეს. ნაწინასწარმეტყველებია, რომ მხოლოდ მონარქისტულმა იდეამ შეიძლება მოუტანოს ჩვენს ქვეყანას ერთიანობა.
– კონკრეტულად ვის განიხილავთ სამეფო ტახტის მემკვიდრედ? ვიცით, რომ დავით და ანა ბაგრატიონების ვაჟს აქედანვე ამზადებენ ამისთვის…
– კონკრეტულ პერსონებს არა აქვს მნიშვნელობა. დავითისა და ანას ვაჟი გიორგი 2 წლის გახდა, შესანიშნავი ბავშვია, თუმცა არიან სხვებიც, რომელთა განხილვაც შეიძლება. შეიძლება კიდევ გამოჩნდეს. ჩვენი ბოლო წმინდანის, მამა გაბრიელის სიტყვებს გაგახსენებთ: საქართველო გაბრწყინდება მაშინ, როდესაც ქვეყანას ღვთივკურთხეული მეფე მოევლინება.
– პირადად თქვენ ემხრობით გიორგი ბაგრატიონის ვარიანტს?
– რა თქმა უნდა, ძალიან საინტერესოა ბაგრატიონთა ორი შტოს შეუღლების ნაყოფი. გიორგი პატარაა, ალბათ, მოხდება მისი მომზადება. ვფიქრობ, საპატრიარქოს წიაღში ბაგრატიონთა რამდენიმე პირმშო უნდა აღიზარდოს და შემდეგ გამოჩნდება, ვინ არის საუკეთესოთა შორის საუკეთესო.
– ანუ ძირითადი სიტყვა მაინც საპატრიარქოზე იქნება?
– საპატრიარქოს წიაღში უნდა გამოიკვეთოს ეს, სხვაგვარად ვერ მოხდება.
– და მაინც, გიორგი ბაგრატიონის გარდა, კიდევ ვინ შეიძლება განვიხილოთ ტახტის მემკვიდრედ?
– არიან უცოლო ბაგრატიონებიც, რომლებსაც შვილები გაუჩნდებათ და ცხადია, შესაძლოა, მათი განხილვაც. მაგალითად, ირაკლი ბაგრატიონი, მუხრანის შტოს წარმომადგენელი, და ღვანკითიდან იმერეთის შტოს წარმომადგენელი ერეკლე ბაგრატიონი. ასევე, ბავშვები ჰყავთ უკვე ოთარ ბაგრატიონსა და სანდრო ბაგრატიონს. უცოლოა დავით ბაგრატიონის უმცროსი ძმა ჰუგო, რომელიც ესპანეთში ცხოვრობს. მათგან როგორ უნდა მოხდეს გამორჩევა, ამის მზა რეცეპტი არ არსებობს. თუმცა 7 წლის ბავშვში უკვე ჩანს რაღაც ნიშნები, რომლითაც შეიძლება ის შეფასდეს, როგორც მომავალი მემკვიდრე. კიდევ ვიმეორებ, მთავარია, მათი აღზრდა საპატრიარქოს ზედამხედველობით. მან უნდა იცოდეს ქართული, მაგალითად, ესპანელმა ბაგრატიონებმა არ იციან ქართული, რაც, გარკვეულწილად, სირთულეა. უკვე დაბადებული მემკვიდრეები ჯერ ძალიან პატარები არიან იმისთვის, რომ რეალური მსჯელობა დავიწყოთ მათზე, თითქმის თანატოლები – 2-3 წლისანი.
– რა ვადაში წარმოგიდგენიათ საქართველოში მონარქიის აღდგენა?
– ამას დასჭირდება, ალბათ, სადღაც 20 წელი. საზოგადოება უნდა იყოს ამისთვის მზად. მანამდე ჩვენ, სამეფო გვირგვინის წარმომადგენლები და თავადაზნაურობა ვაპირებთ, ერი მოვამზადოთ. გარდამავალ ეტაპზე ქვეყანას ნამდვილად სჭირდება საპარლამენტო მოწყობა. ხალხს უნდა ავუხსნათ, რომ მეფე კი არ წაართმევთ რამეს, არამედ, პირიქით, ეს იქნება მათი კეთილდღეობის გარანტი. რა წართმევაზეა საუბარი. მაგალითად, მე ვარ მუხრანელი, მაგრამ ერთი მტკაველი მიწა არ მაქვს მუხრანში. სამაგიეროდ ახლა იქ მომჯდარია ახალი მუხრან ბატონი, მამუკა ხაზარაძის სახით. მე კი იქ ძირძველი ქართული მეღვინეობის სანახავად ბავშვები მყავდა წაყვანილი და პრობლემები შემიქმნეს შესვლაზე, არ გვიშვებდნენ.
იგივე ოც წელიწადზე საუბრობს გიორგი ბაგრატიონის ბაბუა, ვახტანგ ბაგრატიონი. როგორც ჩანს, მომავალი ოცი წლის განმავლობაში ბევრჯერ მოგვიწევს მოსმენა, რომ ეს ჩვენივე გადარჩენის ერთადერთი გზაა. თუმცა დღეს საკითხს სერიოზულად არავინ აღიქვამს. თანაც იმდენად, რომ ამაზე კომენტარის გაკეთებაზეც არ იწუხებენ თავს. ლაშა ბაქრაძე, ლაშა ბუღაძე, ბექა მინდიაშვილი – ადამიანები, ვისი აზრიც, ალბათ, ბევრისთვის ბევრისმთქმელი იქნებოდა, კომენტარისგან თავს იკავებენ. აქ ორი ვერსია შეიძლება განვიხილოთ. ისინი ან ზედმეტად არასერიოზულად მიიჩნევენ მეფის ინსტიტუტის შესაძლო აღდგენას და ამაზე საუბარს დროის ფუჭად ხარჯვის მიზნით გაურბიან, ანდა ფიქრობენ, რომ იმდენად შორეული პერსპექტივაა, დღეს ამაზე მსჯელობა ადრეა. დაახლოებით ისევე, როგორც ეს პოლიტიკაში ევრაზიულ კავშირთან დაკავშირებით ხდება. ნებისმიერ პოლიტიკოსს, კომენტარი რომ სთხოვოთ, პასუხი ერთი ექნება: ევრაზიული კავშირი ჯერ შექმნილიც კი არ არის და საერთოდ, ეგ რა საკომენტარო თემაა…
სხვათა შორის, საქართველოში სამეფო ტახტის აღდგენის იდეას ევრაზიული კავშირის იდეის ავტორს უკავშირებენ. ეს მოსაზრება პირველად ნაციონალებმა გაავრცელეს და თანაც რამდენიმე წლის წინათ. მაშინ ჯერ კიდევ შს მინისტრის, ვანო მერაბიშვილს მიერ გაჟღერებულ მოსაზრებას სერიოზული კრიტიკა მოჰყვა ადგილობრივი ოპოზიციისგან. გიორგი თარგამაძემ, გიორგი ცაგარეიშვილმა, შალვა ნათელაშვილმა და კიდევ რამდენიმე პოლიტიკოსმა მერაბიშვილი ლამის ანათემას გადასცეს, სასწრაფოდ უკან წაიღოს საკუთარი სიტყვებიო… არადა ამ მოსაზრებას, მინიმუმ, არსებობის უფლება მაინც ჰქონდა…
ვანო მერაბიშვილი, 2010 წელი:
– მოსკოვში საქართველოზე პასუხისმგებელ პირად პრიმაკოვი დანიშნეს. ამის შემდეგ უცებ გაჩნდა ქართველი მეფის პროექტი ბაგრატიონთა გვარიდან. ბაგრატიონთა შთამომავალი სასწრაფოდ დააქორწინეს ამავე გვარის სხვა შტოს მემკვიდრეზე, თანაც საამისოდ ქალი ქმარსაც კი დააშორეს. და რა? – პროექტი ქორწინებასთან ერთად დაიმსხვრა. მოსკოვში გამუდმებით ეძებენ მემკვიდრეს საქართველოსთვის, მაგრამ ეს სრულიად უპერსპექტივო მცდელობებია.
ეს 2010 წლის ინტერვიუა, რომელიც შინაგან საქმეთა მაშინდელმა მინისტრმა „Коммерсантъ“-ს მისცა. მერაბიშვილს აღარ დაუზუსტებია, თუმცა კითხვები, ბუნებრივია, იყო. გეგმა შორეული რომ არის, ამას ტახტის მემკვიდრეობის ერთ-ერთი კანდიდატის ბაბუაც ადასტურებს.
ნუგზარ ბაგრატიონი, ანა ბაგრატიონის მამა:
– ამაზე ისედაც ბევრს საუბრობენ და მე რაღა უნდა გითხრათ? არავის არ უთქვამს, რომ უნდა აღდგეს მეფის ინსტიტუტი, ეს არც უწმინდესობას უთქვამს. უბრალოდ, იყო ბავშვის ნათლობა, სხვა არაფერი. საუბარია საკონსტიტუციო მონარქიაზე, რომლის გზა გვაქვს გასავლელი მანამდე.
– როდისთვის იქნება მზად ქვეყანა ამისთვის?
– ამის თქმა არავის შეუძლია, უფლის ნებით უნდა მოხდეს ყველაფერი. ამისთვის მზად უნდა იყოს ერი და ბერი, ქვეყანა უნდა მოემზადოს ამისთვის. ამას შეიძლება ოცი წელი დასჭირდეს.
ისტორიკოს მარიკა ლორთქიფანიძის განცხადებით, ქვეყნის გაერთიანების ერთადერთი გზა არსებობს და ეს სწორედ კონსტიტუციური მონარქიის აღდგენაა, თუმცა, ქალბატონ მარიკას თქმით, ამისთვის საზოგადოება ჯერ მზად არ არის.
მარიკა ლორთქიფანიძე, ისტორიკოსი:
– მეფე ყოველთვის იყო გაერთიანების სიმბოლო საქართველოში. ბაგრატიონებს ყოველთვის განსაკუთრებული მდგომარეობა ჰქონდათ საქართველოში, მთელ ქრისტიანულ სამყაროში ეს იყო ყველაზე ხანგრძლივი დინასტია. არასოდეს ყოფილა ისტორიაში ფაქტი, როდესაც ტახტიდან გადაეგდოთ ბაგრატიონების შთამომავალი, მათი ხელისუფლებიდან გადაგდების მცდელობაც არ ყოფილა. კი, იყო, რომ ძმა ძმას შუღლობდა, მაგრამ არასოდეს დამდგარა საკითხი ბაგრატიონების სხვა დინასტიით ჩანაცვლების. ეს მხოლოდ რუსეთის ხელისუფლების სურვილით მოხდა.
რუსებმა ძალიან კარგად იცოდნენ, როგორი დამოკიდებულება ჰქონდათ ქართველებს მეფის მიმართ და სამეფო ოჯახის მიმართ. მაშინ ბაგრატიონების ყველა შთამომავალი გადაასახლეს საქართველოდან. თაობები ისე აღიზარდნენ, რომ მათ ბაგრატიონების მიმართ დიდი მოწიწება არ ჰქონიათ.
– ახლა მზად ვართ ამისთვის?
– არც ახლა არ ვართ მზად.
– როდისმე ვიქნებით?
– ამის თქმა ძალიან რთულია. ხელისუფლების ყველაზე კარგი ფორმა სწორედ კონსტიტუციური მონარქიაა. ეს არ არის მხოლოდ ჩემი აზრი.
– რატომ თვლით ასე?
– იმიტომ, რომ მონარქია მაინც არის ქვეყნის მარეგულირებელი ფორმა. ქვეყნებში, სადაც კონსტიტუციური მონარქიაა, არის მშვიდი და წყნარი სიტუაცია. ყველა მათგანი განვითარებული ქვეყანაა. მაგრამ ჩვენ მზად არ ვართ, რადგან საზოგადოება არ არის ამ საკითხის მიმართ დადებითად განწყობილი. საზოგადოება მიიჩნევს, რომ თავადაზნაურობა მოითხოვს თავის მიწებს, თუმცა, ჩემი აზრით, არავინ არაფერს მოითხოვს. ასეთი ორგანიზაცია არსებობს კიდეც, თავად-აზნაურები არიან გაერთიანებულები, მაგრამ არასოდეს არაფერი მოუთხოვია. როდესაც მე და ჩემს ძმას ხელისუფლებამ საგვარეულო მიწები გადმოგვცეს, ჩვენ ეს მიწები ეკლესიას გადავეცით. ძალიან კარგია, რომ ეს ბავშვი დაიბადა, ძალიან კარგია, რომ ის მოინათლა, მაგრამ ჩვენ ახლა არ ვართ მზად იმისთვის, რომ საზოგადოებამ მეფე აღიაროს. სხვათა შორის, 1990-იან წლებში ვთქვი, რომ საქართველოში არიან ქართლ-კახეთისა და იმერეთის სამეფოს კანონიერი მემკვიდრეები. ქართლ-კახეთის კანონიერი მემკვიდრე, ნუგზარ ბაგრატიონი არის ერთიანი საქართველოს მეფის კანონიერი მემკვიდრე და შთამომავალი. სწორედ მაშინ გამოვედი იდეით, იქნებ უმტკივნეულოდ მოხდეს ამ ორი შტოს გაერთიანება ქორწინებით-მეთქი. იცით, რა ამბავი ატყდა? ეს როდის იქნება, ან როდის ბავშვი დაიბადება, ან როდის ის გაიზრდებაო… მიმაჩნია, რომ ამას დრო სჭირდება. საზოგადოებამ უნდა გააცნობიეროს, ვინ იყვნენ ბაგრატიონები, რა როლი შეასრულეს ისტორიაში. ბაგრატიონებმა ტიტულის აღდგენა თავისი მოღვაწეობით დაიმსახურეს.
www.primetime.ge