ახმეტის მუნიციპალიტეტში, თუშეთში მდებარე ნასოფლარ დაქიურთას და ასევე 9 ციხე-სოფელსა და ნასოფლარს 2018 წლის 10 ივლისს საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მამუკა ბახტაძის შესაბამისი ბრძანებით ეროვნული კატეგორია განესაზღვრა.
დაქიურათას ნასოფლარი მდებარეობს ისტორიულ პირიქითა (აღმა) თემში, სოფელ ომალოდან დაახლოებით 50 კმ-ზე, სოფელ გირევიდან 500 მეტრში.
სოფელი დაცარიელდა 1917 წლის შემდეგ. ამ დრომდე აქ 14-15 კომლი ცხოვრობდა, შემდეგი გვრებისა: მოზაიძე, ხელიძე, ხუტიძე. მათგან ზოგი ბარში დასახლდა (თუშეთის მიმდებარე კახურ სოფლებში), ზოგიც, ახლომდებარე სოფელ გირევში.
ნასოფლარის ძეგლებია: საცხოვრებელი სახლი, ციხე-სახლი, მიქელ-გაბრიელის ხატი
საცხოვრებელი სახლი. დგას ნასოფლარის განაპირას. იგი (4.6X5.4 მ) ორსართულიანია, დანგრეულია, შემორჩენილია 4 მ. სიმაღლეზე. ნაგებია ფიქალი ქვით, წყობა მშრალია. ჩამონგრეულია სახურავი და სართულშუა გადახურვა. მეორე სართულის კედლები შელესილია ნაკელნარევი მიწით. I სართული საქონლის სადგომი იყო, სამრეთ-აღმოსავლეთიდან ჰქონდა ერთი შესასვლელი 1.8 მ. სიმაღლეზე. სამხრეთ-აღმოსავლეთ კედელში ორი სარკმელია, ჩრდილო-აღმოსავლეთ კედელში კი, დიდი სწორკუთხა ღიობი. მეორე სართული საცხოვრებელი იყო და შესასვლელი სამხრეთ-დასავლეთიდან ჰქონდა. სართულშუა გადახურვა ხის იყო, რაზეც მეტყველებს ხის კოჭების შემორჩენილი ბუდეები. გადახურვა ცალფერდა იყო, ფიქლის.
ციხე-სახლი. დგას ნასოფლარის შუაში. ეკუთვნოდა ხელიძეებს. ნაგებია ფიქლით. წყობა მშრლია. II, III და IV სართულები მიწანარევი ნაკელითაა შელესილი. შენობა დაზიანებულია, ჩამონგრეულია სახურავი და სართულშუა გადახურვა. ციხე-სახლი (6.25X6 მ) ხუთსართულიანია, გეგმით ოთხკუთხა. ყველა სართულს დამოუკიდებელი შეისრულთაღოვანი შესასვლელი აქვს. I სართულზე შესასვლელი აღმოსავლეთიდანაა, II-ზე – სამხრეთიდან. ამ სართულის აღმოსავლეთ კედელში ორი ფართო სარკმელი და ერთი სათოფურია. I და II სართული საქონლის სადგომად იყო გამოყენებული. III სართულის შესასვლელი სამხრეთიდანაა. აღმოსავლეთ კედელში ორი სარკმელია, ჩრდილოეთისაში – ნიში და სათოფური. დასავლეთ კედლის შუაში განიერი პილასტრია, რომელიც ჭერამდე ადის. IV სართულზე შესასვლელი დასავლეთიდანაა, ამ სართულის ჩრდილოეთ და სამხრეთ კედლებში 2-2 სათოფურია, აღმოსავლეთ კედელში კი ერთი ფართო სარკმელი. V სართულზე შესასვლელი დასავლეთიდანაა. ამავე კედელში ერთი სათოფურია. სამხრეთ კედელში – ორი სათოფური და დიდი ოთკუხთხა ღიობი, ჩრდილოეთისაში ერთი ასეთივე ღიობი, აღმოსავლეთისაში–ორი ღიობი და ერთი სარკმელი. IV და V სართულები სათავდაცვო ყოფილა, სართულშუა გადახურვა ხის იყო (შემორჩენილია კოჭების ბუდეები). აღმოსავლეთიდან ციხე-სახლ სეკვრის ტერასა (7.5X8.4 მ), რომლის აღმოსავლეთ კედელში 0.7 მ. სიმაღლეზე ჩასმულია ცხენის მისაბმელი ფიქლის შვერილები. II სართულზე სამხრეთიდან მიდგმულია სწოკუთხა ნაგებობა (3.3X2.8 მ), რომელშიც ქვის კიბით ადიოდნენ.
