„ჩვენს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მავნებლობის აღნიშნულმა ფორმამ საქართველოში ტოტალური ხასიათი მიიღო და მოიცვა ჩვენი ყოველდღიურობის მრავალი სეგმენტი – მედიიდან, ჯანდაცვის სფეროდან პოლიტიკამდე. თანაც ყოველივე ეს მიზანმიმართულად ხორციელდება თითქმის სრული სამართლებრივი დაუსჯელობის პირობებში,” – წერს სოციალურ ქსელში „ხალხის ძალის“ წევრი დავით ქართველიშვილი და ეხმიანება „ქართული ოცნების“ მიერ დაანონსებულ ახალ საკანონმდებლო ცვლილებებს.
ვრცელ პოსტში ექსპერტი იმ საერთაშორისო გამოცდილებასა და პრეცედენტებზე საუბრობს, რომელიც მიღებული და ამოქმედებულია საზოგადოების დეზინფორმაციისაგან დაცვის მიზნით.
„ნელ-ნელა ვუახლოვდებით ჩვენი „დაუძინებელი მეგობრების“ საკანონმდებლო გამოცდილების გაზიარების კიდევ ერთ მეტად აქტუალურ – დეზინფორმაციასთან, ცილისწამებასთან და ცრუ-ინფორმაციის განზრახ თუ გაუფრთხილებლობით გავრცელებასთან ბრძოლის სფეროს. ჩვენს საზოგადოებრივ ცხოვრებაში მავნებლობის აღნიშნულმა ფორმამ საქართველოში ტოტალური ხასიათი მიიღო და მოიცვა ჩვენი ყოველდღიურობის მრავალი სეგმენტი – მედიიდან, ჯანდაცვის სფეროდან პოლიტიკამდე. თანაც ყოველივე ეს მიზანმიმართულად ხორციელდება თითქმის სრული სამართლებრივი დაუსჯელობის პირობებში. ამ მავნებლობას სხვადასხვა ქვეყანაში მკაცრად არეგულირებს კანონმდებლობა, სადაც ცრუ ინფორმაციის გავრცელება დასჯადია სისხლის-სამართლებრივი წესით.
წლებია, მაგალითად რაც საფრანგეთმა მიიღო „კანონი ინფორმაციის მანიპულირების შესახებ“. აღნიშნული კანონის მოთხოვნათა ფარგლებში, ფრანგულ საგანმანათლებლო სისტემაში – ფრანგი ბავშვები სკოლიდანვე სწავლობენ ცრუ ინფორმაციის გარჩევის „ხელოვნებას“, ამ მიზნით „მედია და საინფორმაციო განათლების ცენტრი“ ყოველწლიურად ატარებს პრესისა და მედიის კვირეულს სკოლის მოსწავლეებისთვის. მათ ასწავლიან მედია სივრცის სწორ აღქმას და ამ სისტემის მუშაობის საფუძვლებს, ახალი ამბების კრიტიკული აზროვნების ჭრილში გატარებასა და მათ სწორი მიმართულებით ჩამოყალიბებას. აღნიშნული ღონისძიებები ტარდება ადგილობრივი გაზეთების, ტელეარხების ან რადიოსადგურების რედაქციებთან ერთად. მილიონობით დამწყები სკოლის მოსწავლე, კოლეჯის სტუდენტი და საშუალო სკოლის მოსწავლე ეუფლება ინფორმაციის გადამოწმების, მისი წყაროების მოძიებისა და ანალიზის საფუძვლებს, როგორც საგანმანათლებლო სფეროს ერთ-ერთ დარგს. გარდა ამისა, ყველა წამყვან ფრანგულ მედიას აქვს სპეციალური განყოფილებები ყალბი საინფორმაციო მასალების გამოსავლენად.
გარდა ამისა, 2018 წლის ნოემბერში, წინასაარჩევნო პერიოდში, საფრანგეთის მიერ მიღებული იქნა კიდევ ერთი ძალზე მნიშვნელოვანი – „საარჩევნო პერიოდში ცრუ-ინფორმაციის გავრცელების წინააღმდეგ კანონი“, რომელიც ასევე ამკაცრებს კონტროლს სოციალურ ქსელებში პოსტების მეშვეობით ცრუ-ინფორმაციების გავრცელებაზე. კანონის მიხედვით, არჩევნებში მონაწილე რეგისტრირებულ კანდიდატს, პარტიას ან მოქალაქეთა გაერთიანებას შეუძლია სასამართლო წესით მოითხოვოს სოციალური ქსელებიდან ან მედიიდან ისეთი მონაცემების ამოღება, რომლებიც მათ გაყალბებულად მიაჩნიათ. სასამართლომ საჩივარი 48 საათის განმავლობაში უნდა განიხილოს და დადასტურების შემთხვევაში, „შეაჩეროს ყალბი ინფორმაციის გავრცელება“. გარდა ამისა, კანონის თანახმად, სოციალური ქსელები (კერძოდ, ფეისბუქი და ტვიტერი) ვალდებულნი არიან აცნობონ მომხმარებლებს იმ პოლიტიკური რეკლამის შემცველ ინფორმაციაზე, რომელიც კომერციულ საფუძველზეა განთავსებული მისი დაფინანსების წყაროს მითითებით.
ცრუ ინფორმაციის გავრცელების აკრძალვა გათვალისწინებულია აგრეთვე „პრესის თავისუფლების შესახებ კანონითაც“. დოკუმენტში (მუხლი 27) ნათქვამია, რომ არაკეთილსინდისიერი პუბლიკაციებისთვის, გავრცელებისთვის ან რეპროდუცირებისთვის, რომლებიც მოიცავენ ნებისმიერი საშუალებით გავრცელებულ ცილისწამებას, შეთითხნილ და გაყალბებულ შეტყობინებებს, ისევე როგორც მესამე პირების „ავტორობას“ მიწერილ ყალბ შეტყობინებებს, რამაც გამოიწვია საზოგადოებრივი მღელვარება ან მისი გამოწვევის შესაძლებლობას ჰქონოდა ადგილი – ისჯება 45 ათასი ევროს ოდენობის ჯარიმით. აღნიშნული ჯარიმა იზრდება 135 ათას ევრომდე, თუ ცრუ-ინფორმაციის გამოქვეყნება, გავრცელება ან არაკეთილსინდისიერად რეპროდუცირება ძირს უთხრის ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის სფეროს, შეიარაღებული ძალების იმიჯს, მართლმსაჯულებისა და ეროვნული უსაფრთხოების სისტემებს.
ასე რომ, გავყვეთ ამერიკულ, ბრიტანულ, ფრანგულ საკანონმდებლო გამოცდილებას. ხოლო მათში „რუსული” კვალის შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მოსაპოვებლად, დაინტერესებული მხარეები გადავამისამართოთ შესაბამისი ქვეყნების საელჩოებში...” – წერს დავით ქართველიშვილი.