ადრე ის რეფორმებისა და რევოლუციების გმირი იყო, ადამიანებში რწმენას აღვივებდა, ელექტორატს მისი იმედი ჰქონდა. დღეს ის რისკავს, გახდეს მარგინალი და მისი სიტყვები, ინტერესზე მეტად, ღიმილს იწვევდეს.
მიხეილ სააკაშვილის პოლიტიკური გზა რთული იყო და თითქოს ყველა გამარჯვება და მწვერვალი, რასაც მიაღწია, დაიმსახურა კიდეც. და თუ გამარჯვებები კანონზომიერებაა, რატომ არის მარცხი დიდი უსამართლობა?
მიხეილ სააკაშვილი ყოველთვის ებრძოდა მათ, ვინც მას მფარველობდნენ. სანდრო კავსაძიდან დაწყებული ღრმა 90-იან წლებში – მაშინ კავსაძე ადამიანის უფლებათა და ეროვნებათა შორის ურთიერთობების კომიტეტს თავმჯდომარეობდა – და პოროშენკოთი დასრულებული.
პოლიტიკაში ბრძოლის განსაკუთრებული უნარების წყალობით, ის საკუთარი მტრებისა თუ მისთვის მიუღებელი ადამიანების მოშორებას ყოველთვის მარტივი მეთოდით ახერხებდა – ამისთვის საკმარისი იყო, მისგან კორუმპირებულის ან პრორუსის ხატი შეექმნა და საზოგადოებრივი აზრი უკვე მზად იყო „მტრის“ ჩასაქოლად.
„მტრებს“ ეს უნარები არ ჰქონდათ, ისინი სუსტები იყვნენ… შემთხვევითი არ არის, რომ საქართველოში სწორედ და მხოლოდ სააკაშვილმა მოიპოვა პოლიტიკური ცხოველის სტატუსი, რაც, რა თქმა უნდა, კომპლიმენტია.
ხალხთან ურთიერთობა მას არასოდეს უჭირდა – ყოველთვის გაბედულად საუბრობდა, ამხელდა, „მოპარულ“ ქონებას ართმევდა… ყველაფერი ხალხის სახელით და ხალხისთვის. მისი ენერგია, საუბრის გაბრაზებული და პრინციპული ტონი, დარწმუნების უნარი – დიახ, მას ყველაფერი ჰქონდა იმისთვის, რომ საზოგადოებრივი აზრი შეექმნა და საჭიროების შემთხვევაში მისი მობილიზაციაც მოეხდინა.
ის ძლევამოსილი ფიგურა იყო და შეეძლო, დიადიც გამხდარიყო, თუმცა, ერთგულებისა და თავგანწირვისთვის გამბედაობა არ ეყო.
ძალიან შორს რომ არ წავიდეთ, შეგვიძლია, პოროშენკოს მაგალითი ავიღოთ.
მიხეილ სააკაშვილი უკრაინის პრეზიდენტმა მაშინ შეიფარა, როცა საქართველოდან გაქცეულ მესამე პრეზიდენტს ყველაზე მეტად უჭირდა. როცა მას სჭირდებოდა საქართველოსთან ახლოს ყოფნა, იმისთვის, რომ უკან დასაბრუნებლად ბრძოლა გაეგრძელებინა.
მიშასთვის არა მხოლოდ მოქალაქეობის, არამედ საკმაოდ სერიოზული სტატუსის მინიჭებით როგორი გადაწყვეტილება მიიღო პოროშენკომ – პოლიტიკური თუ ადამიანური? შესაძლოა, ყველას თავისი პასუხი აქვს, მე უფრო ადამიანურ ფაქტორს ვემხრობი.
კანონზომიერება მაშინ კი არ დაირღვა, როცა სააკაშვილი, როგორც ეს მოსალოდნელი იყო, ოპოზიციაში გადავიდა, არამედ მაშინ, როცა მან პოროშენკოს წინააღმდეგ ყველა დაუშვებელი მეთოდების გამოყენება დაიწყო.
როგორი იყო სააკაშვილის გადაწყვეტილება, როცა ის ოპოზიციაში გადავიდა – პოლიტიკური თუ ადამიანური? ხომ თავიდანვე გასაგები იყო, რომ ომის პირობებში რეფორმების გატარება თითქმის შეუძლებელი იქნებოდა, მით უფრო, რომ ოდესის გუბერნატორმა შიდა ფრონტიც გახსნა და ყველას, ვინც მას არ დაექვემდებარა, დაარტყა.
ოპოზიციაში გადასვლით, სააკაშვილმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ ის არასოდეს იღებს ადამიანურ გადაწყვეტილებას, მისი თითქმის ყველა მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება პოლიტიკურია – გადადგომით ის შეეცადა, საკუთარი იმიჯი და ავტორიტეტი გადაერჩინა და ოდესიდან უკვე კიევში გადასულიყო.
ლევან ალაფიშვილის განმარტებით, თავის დროზე ის ოდესის გუბერნატორობას მხოლოდ იმიტომ დასთანხმდა, რომ იქ პირველი იქნებოდა, ამიტომაც არცერთი სხვა მინისტრის თანამდებობაზე შეთავაზება არ მიიღო. ის უნდა ყოფილიყო პირველი.
და თუკი სააკაშვილს მხოლოდ 7 წლის შემდეგ გაახსენდა, რომ თურმე პოროშენკო 2010 წელს აფხაზეთში საკუთარი შოკოლადის პროდუქტით ვაჭრობდა, მაშინ რატომ არ შეიძლება სამი წლის შემდეგ უკრაიანის საემიგრაციო საბჭოს გადაემოწმებინა დოკუმენტები და მასში დარღვევები აღმოეჩინა? და როგორც სააკაშვილია მართალი და პოროშენკო ვაჭრობდა საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიაზე, ასევე რეალობაა ისიც, რომ 2015 წელს მიხეილ სააკაშვილმა უკრაინის მოქალაქეობისთვის შევსებულ ანკეტაში არ მიუთითა, რომ საქართველოში მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის საქმეები იყო აღძრული.
2010 წელს პეტრო პოროშენკო უკრაინის ეკონომიკის მინისტრი იყო, ასევე, ფლობდა ქარხანა „ბოგდანს“. სააკაშვილის განმარტებით: „ეს სწორედ ის პერიოდია, როცა რუსეთმა ჩვენი ორი რეგიონის ოკუპაცია მოახდინა… საქმე ის გახლავთ, რომ 2010-2014 წლებში ეკონომიკის მაშინდელი მინისტრის კომპანია „ბოგდანი“ ოფიციალურად ახდენდა საკუთარი პროდუქციის ექსპორტს ოკუპირებულ აფხაზეთში. პოროშენკო შემოსავალს იღებდა არალეგალური, ამორალური, ანტიქართული და ანტიუკრაინული ვაჭრობით აფხაზეთში. პოროშენკომ დაარღვია ქართული და უკრაინული კანონები და საერთაშორისო სამართალი… მე მოვითხოვ პოროშენკოსგან პასუხს“. ეს მიხეილ სააკაშვილმა 28 ივლისს ტელეკომპანია „ZIK“-ის ეთერში განაცხადა.
სააკაშვილი ირწმუნებოდა, რომ ამ წუთამდე მან პოროშენკოს ამ ამორალური საქციელის შესახებ არაფერი იცოდა. არ იცოდა არც მაშინ, როცა საქართველოს პრეზიდენტი იყო.
ჰოდა, უკრაინის ემიგრაციის სამსახურმაც მაშინ აღმოაჩინა, რომ თურმე 2015 წელს, როცა სააკაშვილმა მოქალაქეობის მიღებაზე ანკეტა შეავსო, თბილისს მის წინააღმდეგ სისხლის სამართლის არა მხოლოდ ოთხი საქმე ჰქონდა აღძრული, არამედ თბილისის საქალაქო სასამართლოს სანქციაც კი ჰქონდა გაცემული მის დაკავებაზე.
ექსპერტების შეფასებით, საბოლოო გადაწყვეტილება პოროშენკომ მხოლოდ მას შემდეგ მიიღო, რაც სააკაშვილი იუსტიციის მინისტრს შეუვარდა და დებოში მოუწყო. აქ უკვე გასაგები გახდა – სროლა უკვე დასწრებაზე იყო. ახლა უკვე არჩევნებს მოიგებდა ის, ვინც ხალხის თვალში ძლიერი გამოჩნდებოდა. ჰოდა, პოროშენკომაც ხელი მოაწერა დოკუმენტს და მიხეილ სააკაშვილს მოქალაქეობა ჩამოართვა.
ეს პოლიტიკური გადაწყვეტილება იყო თუ ადამიანური? ჩემთვის უფრო ადამიანური. პოროშენკოსთვის სააკაშვილის ასეთი ფერიცვალება შესაძლოა, მოულოდნელიც იყო და შეურაცხმყოფელიც.
ლევან ალაფიშვილის თქმით, ამ გადაწყვეტილებით პოროშენკომ აჩვენა, რომ მას პოლიტიკაში გრძელვადიანი გეგმები აქვს და ის პოლიტიკიდან ბიზნესში მიბრუნებას არ აპირებს. ისევე როგორც სააკაშვილის ოპოზიციაში წასვლა უკავშირდებოდა მის გრძელვადიან პოლიტიკურ გეგმებს.
ასეა თუ ისე, მხოლოდ ეს უკრაინული ისტორია აჩვენებს, რომ ერთგულებისთვის სააკაშვილს გამბედაობა არ ჰყოფნის. პოროშენკოსთან ერთად კრიზისის დაძლევა კი არ იყო მისი მიზანი, არამედ უკრაინის პრეზიდენტობა. საკუთარმა ამბიციებმა მას ერთგულების საშუალება არ მისცა. და ასე იყო ყოველთვის.
სააკაშვილმა ძალიან კარგად იცოდა, რომ პოროშენკო მისთვის მოქალაქეობის ჩამორთმევას აპირებდა. ისევე როგორც იცოდა, რომ საპრეზიდენტო ვადის ამოწურვის შემდეგ საქართველოს ახალი ხელისუფლება მას დააპატიმრებდა. მაშინაც და ახლაც მან თავს გაქცევით უშველა.
იცოდა იმიტომ, რომ რადას ერთ-ერთმა დეპუტატმა გაცილებით ადრე მიმართა პროკურატურას, შეესწავლა ის საბუთები, რომელიც სააკაშვილმა უკრაინის საემიგრაციო სამსახურისთვის შეავსო. მაშინ სააკაშვილი ჯერ კიდევ ოდესის გუბერნატორი იყო. ეს იყო გაფრთხილება კიევიდან, ეს გაფრთხილება სააკაშვილმა გამოწვევად მიიღო. და როგორც ერთხელ ვარდების რევოლუციის დროს თქვეს: შევარდნაძეს უნდა ომი? ის ამ ომს მიიღებს, ასეთივე განწყობა შეექმნა სააკაშვილს პოროშენკოს მიმართ.
პოროშენკო ვაშინგტონშიც მიიღეს, თბილისშიც, მოსკოვშიც ელოდებიან. უკვე ჩანდა, რომ სააკაშვილი თამაშგარე მდგომარეობაში რჩებოდა.
ახლა ის ამტკიცებს, რომ მოქალაქეობის ჩამორთმევაზე არაფერი იცოდა; რომ პოროშენკომ უკრაინაში მისი არყოფნით კარგად ისარგებლა. სინამდვილეში სააკაშვილმა იცოდა, ამიტომაც დატოვა ქვეყანა. ისევე როგორც დატოვა საქართველო მისი პრეზიდენტობის ამოწურვამდე, იმიტომ რომ იცოდა, რომ ივანიშვილის ხელისუფლება მას დააკავებდა.
სააკაშვილს აფრთხილებდნენ ამის შესახებ. ამიტომაც ის წავიდა. და ვფიქრობ, საქართველოდან წასვლით მან საბედისწერო შეცდომა დაუშვა.
კიევში სააკაშვილის მუქარების, როგორც ჩანს, არც სჯერათ და არც ეშინიათ. შემთხვევითი არ არის, რომ კოლომოისკიმ მოქალაქეობაჩამორთმეული სააკაშვილი დაიცვა: „სააკაშვილისთვის მოქალაქეობის ჩამორთმევა სამარცხვინო ლაქაა ჩვენი სახელმწიფოსთვის. უფრო სამარცხვინო კი ის არის, რომ, მიუხედავად ევროპისკენ მისწრაფებისა, ეს მოხდა „საუკეთესო“ საბჭოურ სტილში. მხოლოდ ისტორია განსჯის, დადებითი გმირია თუ არა ის უკრაინისთვის“. არ არის გამორიცხული, რომ კოლომოისკი, რომელიც ოდესის გუბერნატორს ყოველთვის ებრძოდა, ახლა პოლიტიკაში ჩართვას გეგმავდეს, სააკაშვილის წასვლის შემდეგ ხომ ოპოზიციაში დიდი ასათვისებელი სივრცე გაჩნდა.
P.S. პოროშენკომ მიხეილ სააკაშვილისთვის უკრაინის მოქალაქეობის მინიჭების შესახებ ბრძანებას ხელი 2015 წლის 30 მაისს მოაწერა, იმავე დღეს ის ოდესის გუბერნატორად დაინიშნა. 2016 წლის 9 ნოემბერს, პოროშენკომ ხელი მოაწერა ახალ ბრძანებას, რითაც სააკაშვილის ამ პოსტიდან გადადგომა დააკმაყოფილა. გადადგომის შესახებ გუბერნატორმა პირველად 7 ნოემბერს განაცხადა.
www.primetime.ge