“აფხაზეთში სოხუმისათვის სახელის გადარქმევაზე მსჯელობენ. სოხუმის უნივერსიტეტის დოცენტი, იურისტი რამგარ მარშანი მიიჩნევს, რომ სოხუმს “ამრა” უნდა ეწოდოს.
ამ მოსაზრებას აფხაზეთში გარკვეული რაოდენობის მომხრეები ჰყავს, თუმცა, ისტორიკოსები და ექსპერტების სხვადასხვა მიზეზების გამო, სოხუმისათვის სახელის გადარქმევას გამორიცხავენ. “ცნობილია, რომ “სოხუმი” – ეს თურქული კოლონიალური სახელწოდებაა. ყველაზე შესაფერისი დასახელება კი “ამრა” იქნება.
ამ სიტყვას მშვენიერი მნიშვნელობა აქვს და სოხუმს შეეფერება, როგორც მზიან მხარეს. ამრა – ეს არა მხოლოდ სინათლე და სითბოა, არამედ სიცოცხლის ენერგიაცაა”, – განაცხადა რამგარ მარშანმა რუსულ “სპუტნიკთან” საუბარში. მისივე თქმით, ეს სახელწოდება მოსახერხებელია, რადგან “ამრა” იმის გარდა, რომ აფხაზური ფესვები აქვს, მსოფლიოში ყველა ენაზე ადვილად წარმოსათქმელია. გარდა ამისა, მარშანი მიიჩნევს, რომ ახალ ათონსაც უნდა შეეცვალოს სახელი და დაერქვას “ამზა”, – წერს გაზეთი “რეზონანსი” სტატიაში, სათაურით სოხუმს შეიძლება სახელი გადაარქვან აფხაზური ინტელიგენციის ნაწილი მიიჩნევს, რომ ქალაქისათვის ყველაზე შესაფერისი ახალი სახელი “ამრა” იქნება.
“აღსანიშნავია, რომ სოხუმის უნივერსიტეტის დოცენტის ამ ინიციატივას რამდენიმე მისი კოლეგაც უჭერს მხარს. ისტორიკოს გია ანჩაბაძის განმარტებით, “ამრა” და “ამზა” ორივე აფხაზური სახელწოდებაა. ანჩაბაძემ “რეზონანსთან” ქალაქის ადრეული და ამჟამინდელი სახელწოდების ისტორიაზე ისაუბრა. “ამრა აფხაზურად მზეს ნიშნავს, ამზა კი – მთვარეს. სოხუმს ყველაზე ადრე დიოსკურია (ძვ.წთ V საუკუნეში) ერქვა, შემდეგ – სევასტოპოლისი (ახ.წთ I საუკუნეში). საიდან მომდინარეობს ეს სახელწოდებები, ზუსტად არ არის ცნობილი, თუმცა, ვარაუდით ასეა, რომ დიოსკურია ბერძნული სახელწოდებაა, ხოლო სევასტოპოლისი რომის იმპერატორის საპატივცემულოდ დაერქვა.”რაც შეეხება დასახელება “ცხუმს”, იგი პირველად VIII – საუკუნის ამბებშია მოხსენიებული. რას ნიშნავდა ეს სახელწოდება – ამაზე სხვადასხვა აზრი არსებობს და ზუსტად ვერ ვიტყვით. არსებობს აზრი, რომ ცხუმი სვანური, მეგრული ან აფხაზური სიტყვიდან მომდინარეობს. სახელწოდების ეს ფორმა “სოხუმ” და ქართული “სოხუმიც” თურქებმა ყქ| საუკუნეში მისცეს და აქედან მოდის. “ცხუმი” კი, როგორც ჩანს, ამ თურქული სახელწოდების დამახინჯებული ვერსიაა. “სოხუმ” – ეს სახელწოდება ევროპულ წყაროებშიც მოხსენიებულია. სოხუმის აფხაზური სახელწოდებაა “აყუა” (სანაპირო ზოლიდან გამომდინარე დაერქვა)”, – აცხადებს გია ანჩაბაძე, რომლის თქმით, თუ რატომ ეწოდა ეს სახელი, ცალსახად ვერ ვიტყვის”, – აღნიშნავს გამოცემა.
“მას ეჭვი ეპარება, რომ საბოლოოდ სოხუმს სახელი შეეცვალოს. “აფხაზეთის ომის შემდეგ ზოგიერთი დასახლებული პუნქტის ისტორიული სახელწოდებები აღდგა, მაგალითად, განთიადი – ცანდრიფში, ლესელიძე – გეჩრიფში, შრომა (მიხაილოვკა) – გუმა. არ მგონია, სოხუმს სახელი შეეცვალოს. ეს კონკრეტული ადამიანის მოსაზრებაა“, – აღნიშნა ისტორიკოსმა. კავკასიის საკითხებში ექსპერტის მამუკა არეშიძის განცხადებით, სოხუმისთვის სახელის გადარქმევა და მისთვის ამრას დარქმევა გამორიცხულია, რადგან თვითონ აფხაზი ხალხი ამას არ დაუშვებს და ეს მათთვის პრინციპის საკითხი იქნება. “გამორიცხულია, სოხუმს სახელი გადაერქვას. დარწმუნებული ვარ, აფხაზური საზოგადოება ამას არ დაუშვებს. იმიტომ, რომ სოხუმი აფხაზების ცნობიერებაში ჩამჯდარი დასახელებაა. იქ ამ საკითხზე უამრავი საწინააღმდეგო არგუმენტი გაჩნდება. ეს პირადად მე პოპულისტურ განცხადებად მეჩვენება და დარწმუნებული ვარ, ასე არ მოხდება. მარშანი ამბობს, რომ ამრას აფხაზური ფესვები აქვს. ე.ი. თავად აღიარებს, რომ სახელწოდება “სოხუმს” აფხაზური ფესვები არ აქვს – ეს თავისთავად საინტერესო ეპიზოდია, მაგრამ ამ სახელის გადარქმევა მაინც არ მოხდება, თუნდაც აფხაზების პრინციპების გამო. სოხუმისთვის სახელის გადარქმევას თვითონ აფხაზები შეუშლიან ხელს, რადგან, გარდა მათი ცნობიერებისა, სოხუმი საერთაშორისო დოკუმენტებშია აღნიშნული”, – ამბობს არეშიძე, რომლის თქმით, ეს არც მოხდება და რომც მოხდეს, ეს არც არაფერს გამოიწვევს”, – დასძენს გამოცემა.