2011 წელს, როდესაც საბერძნეთი საგარეო ვალებში იხრჩობოდა და ფინანსური კრიზისის მწვერვალზე იმყოფებოდა, კონსტანტინოს ცანისმა ფინანსების სფეროში დოქტორის ხარისხი მიიღო. მისი შანსები, სამშობლოში კარგად ანაზღაურებადი სამუშაო ეპოვა, საკმაოდ მცირე იყო. ამიტომ, ასიათასობით ახალგაზრდა ბერძენის მსგავსად, ისიც საზღვარგარეთ წავიდა. ქვეყნის ფინანსთა სამინისტროს ცნობით, 2010-2021 წლებში საბერძნეთი დაახლოებით 600 000-მა ადამიანმა, ძირითადად, კარგი განათლების მქონე მოსახლეობამ დატოვა, რომელთა სამშობლოში დაბრუნებას ხელისუფლება ახლა მათთვის საგადასახადო შეღავათების დაწესების გზით აპირებს. მაგრამ აქტიური მცდელობების მიუხედავად, სტატისტიკური მონაცემებით დასტურდება, რომ ახალგაზრდები ქვეყნის დატოვებას კვლავ განაგრძობენ, თუმცა ამჯერად – უფრო ნელი ტემპით.
„ტვინების გადინება“ და ეკონომიკური მიგრაცია საბერძნეთისთვის უცხო არ არის. XIX საუკუნის ბოლოს და XX საუკუნის დასაწყისში, მისი მრავალი უნიჭიერესი და საუკეთესო წარმომადგენელი, უკეთესი მომავლის საძიებლად, შეერთებულ შტატებში, კანადასა და ავსტრალიაში გაემგზავრა, რამაც აყვავებულ ბერძნულ დიასპორას ჩაუყარა საფუძველი. მაგრამ მოსახლეობის ბოლო გადინებამ 11-მილიონიან ქვეყანას უზარმაზარი დარტყმა მიაყენა – 2009-2018 წლებში ეროვნული წარმოების მეოთხედი განადგურდა, ხელფასები და პენსიები კი მნიშვნელოვნად შემცირდა. იმ პერიოდში, საბერძნეთის 25 წლამდე მოსახლეობის ნახევარი უმუშევარი იყო. ცანისი ქვეყნიდან წასვლას, კარიერული თვალსაზრისით, არ ნანობს.
„მაშინ საბერძნეთში ძალიან დიდი არასტაბილურობა იყო“”, – განუცხადა მან სააგენტო „ფრანს პრესს“. მაგრამ დიდ ბრიტანეთში, აშშ-სა და ნიგერიაში გატარებული 13 წლის განმავლობაში, მას თავი, როგორც საკუთარ სახლში, არასოდეს უგრძნია. „სადაც არ უნდა გადავსულიყავი, ვგრძნობდი, რომ ჩემს თავს არ ვეკუთვნოდი, საბერძნეთში დაბრუნება და იქ საკუთარი ოჯახის შექმნა მსურდა“, -ამბობს 39 წლის მამაკაცი. ორი თვის წინ ცანისი ათენში სტარტაპის შესაქმნელად დაბრუნდა. 10 წლის წინ ასეთი ნაბიჯის გადადგმა წარმოუდგენელი იქნებოდა.
ემიგრანტების დაბრუნება რჩება პრემიერ-მინისტრ კირიაკოს მიცოტაკისის კონსერვატიული მთავრობის ერთ-ერთ მთავარ მიზნად, რომელიც გასულ წელს მეორე ოთხწლიანი ვადით ხელახლა აირჩიეს. „ქვეყანა წინსვლის გზაზეა“, – ამბობს ცანისი. აპრილში უმუშევრობა 11 პროცენტამდე დაეცა, მაშინ, როდესაც 2013 წელს 27 პროცენტს მიაღწია. თუმცა, ეს მონაცემიც (11 პროცენტი) თითქმის ორჯერ აღემატება ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებელს. მარტში ფინანსთა სამინისტროს მიერ გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, დაახლოებით 350 000 ადამიანი, რომლებიც კრიზისის დროს ემიგრაციაში წავიდა, მოგვიანებით ისევ სამშობლოში დაბრუნდა.
„მაგრამ ადვილი არ იქნება საბერძნეთში დაბრუნებაში მათი დარწმუნება, ვინც საზღვარგარეთ ოჯახთან ერთად წავიდა“, – აღიარებს სოციალური დაზღვევის მინისტრის მოადგილე, ეკონომისტი პანოს ცაკლოღლუ.
საგადასახადო შეღავათები
მიკრანტების უკან დასაბრუნებლად, სახელმწიფო მათ, საბერძნეთში ჩამოსვლიდან პირველი შვიდი წლის განმავლობაში, 50-პროცენტიან საგადასახადო შეღავათს სთავაზობს. ცაკლოღლუს თქმით, რადგან საბერძნეთში ცხოვრების დონე დაბალია, ამ შეთავაზებით მხოლოდ 10 000-მა ადამიანმა ისარგებლა. საბერძნეთში მინიმალური ხელფასი 830 ევროა, რაც საფრანგეთის მაჩვენებელზე დაახლოებით 900 ევროთი ნაკლებია. „ევროსტატის“ ცნობით, გასულ წელს საბრძნეთში საშუალო წლიური შემოსავალი ევროპის საშუალო მაჩვენებელზე ორჯერ ნაკლები იყო.
ორთოდონტი ექიმი ეირინ კაპოგიანი, რომელიც გერმანიაში შვიდწლიანი ცხოვრების შემდეგ, 2019 წელს ჩამოვიდა სამშობლოში, ამბობს, რომ კრიზისით დაზარალებულ ქვეყანაში დაბრუნება „ადვილი არ არის“. „ყველაფერი ნულიდან უნდა დამეწყო“, – აცხადებს ოცდაათი წლის ქალი. თავისნაირი ადამიანების დასახმარებლად და რჩევებისა და სამუშაო შეთავაზებების გასაცნობად, კაპოგიანმა შექმნა ქსელი სახელწოდებით „უკან საბერძნეთში“ („Back to Greece“). ამ დროისთვის მასში 10 000-მდე ადამიანია რეგისტრირებული. „ახალგაზრდა თაობას კარგი განათლება აქვს და ბევრი რამე შეუძლია შეთავაზოს ქვეყანას“, – ამბობს კაპოგიანი.
ამერიკელი კარდიოქირურგი, მაიკლ მაგარაკისი დილემის წინაშე დგას. მან არჩევანი უნდა გააკეთოს, ერთი მხრივ, პროფესიული კარიერით მიღებულ „უზარმაზარ“ სარგებელს და, მეორე მხრივ, საბერძნეთში ოჯახის შექმნის სურვილს შორის. „პროფესიული მხარე მაკავებს, მაგრამ მაინც მზად ვარ, უარი ვთქვა გარკვეულ სარგებელზე და ამ გადაწყვეტილების საბოლოოდ მიღებასთან ძალიან ახლოს ვარ. რაღაც მომენტში, წერტილი უნდა დავსვათ, სამშობლოს დავუბრუნდეთ და საკუთარი ცხოვრებით ვიცხოვროთ“, – ამბობს მაგარაკისი.