სანამ უნგრეთში 2022 წლის საპარლამენტო არჩევნებს ელოდებიან, ჩინური უნივერსიტეტის პროექტმა საზოგადოების აღშფოთება და საპროტესტი გამოსვლები გამოიწვია. ირკვევა, რომ უნგრეთის მთავრობამ ბუდაპეშტში შანხაის ფუდანის უნივერსიტეტის კამპუსის აშენება გადაწყვიტა. უნგრულმა მედიამ საიდუმლო დოკუმენტები მოიპოვა, საიდანაც ირკვევა, რომ მთავრობამ კამპუსის ასაშენებლად ჩინეთისგან 1.5 მილიარდი დოლარის ვალი აიღო და სამშენებლო კონტრაქტი ჩინურ კომპანიასთან გააფორმა. უნგრეთმა 2 მილიარდი დოლარი კრედიტის სახით ჩინეთისგან 2020 წელსაც მიიღო. რატომ არის საინტერესო ეს ამბავი? იმიტომ, რომ რუსეთის პრეზიდენტი უნგრეთს მისი გავლენის სფეროდ აღიქვამს, ჩინეთი კი დიდი ინვესტიციებით რუსეთს უნგრეთზე გავლენის მოპოვებაში ეჯიბრება. ამ დროს, პუტინი თავგამოდებით გვიმტკიცებს, რომ რუსეთი უძლეველი სახელმწიფოა, თავად კი დაუმარცხებელი და შეუმცდარი ლიდერი. პუტინი ჩინეთს მეგობრობის ხელს უწვდის, პეკინი კი მას გავლენებში ეცილება.
სანამ ჩინეთი და რუსეთი უნგრეთს იყოფენ, ავტორიტეტული ორგანიზაცია „Freedom House“ ანგარიშს აქვეყნებს, სადაც ნათქვამია რომ უნგრეთში დემოკრატიის უკუსვლამ უპრეცედენტო მასშტაბს მიაღწია. უფრო მეტიც, პრემიერ ვიქტორ ორბანს უნგრეთში პუტინის კაცსაც კი უწოდებენ. საქმე იმაშია, რომ უნგრეთის მოსახლეობის უმრავლესობა ევროატლანტიკური კურსის ერთგულია, მათთვის რუსეთი ისტორიული მჩაგვრელია. ორი აგრესიული აქტორი ჩინეთის და რუსეთის სახით უნგრელი ხალხის ნების საწინაარმდეგოდ ქვეყნის საგარეო კურსის შეცვლას სხვადასხვა მეთოდებით, მათ შორის კრედიტებით და ფინანსური დახმარებით ცდილობს.
უნგრეთის მოქალაქეების ცნობიერებაში სულ მცირე ორი მნიშვნელოვანი ამბავი ინახება – 1849 წლის აჯანყება დამოუკიდებლობისთვის, რომელიც რუსეთის იმპერიამ სისხლში ჩაახშო და 1956 წელს საბჭოთა კავშირის მიერ სასტიკად დარბეული დემონსტრაცია ბუდაპეშტში. ეს ამბები კოლექტიური ტრამვის ნაწილია, რაც უნგრეთის მოქალაქეების რუსეთთან დამოკიდებულებას განსაზღვრავს. ამიტომაც უჭერს მხარს საზოგადოების უდიდესი ნაწილი ქვეყნის დასავლურ კურსს.
უნგრეთი ნატოს და ევროკავშირის წევრი ქვეყანაა. მან ევროკავშირის დახმარებით ეკონომიკა აღადგინა. 2016 წლისთვის უნგრეთის ეკონომიკა მნიშვნელოვნად იყო დამოკიდებული ევროკავშირის დახმარებაზე, რომელსაც სუბსიდიების და გრანტების სახით იღებდა. მაშინ, როდესაც თავად უნგრეთი ევროკავშირის ბიუჯეტში 1 მილიარდი ევროს კონტრიბუციას აკეთებდა, ევროკავშირი თავის მხრივ ქვეყანას 4.5 მილიარდი ევროს დაფინანსებას აძლევდა. თუმცა, 2010 წლის შემდეგ ბუდაპეშტი სასამართლო სისტემაზე, მედიაზე, სამოქალაქო საზოგადოებასა და უმცირესობებზე თავდასხმით მსოფლიოს ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდა. ქვეყნის პრემიერი რუსეთთან დაახლოებული პირი, ვიქტორ ორბანი გახდა, რომელმაც „არალიბერალური დემოკრატიის“ მშენებლობა დაანონსა. მისი ეს ფრაზა რუსულმა სახელმწიფო მედიამ აიტაცა და ორბანიც კრემლის პედესტალზე აღმოჩნდა.
საერთაშორისო ექსპერტებს მიაჩნიათ, რომ ორბანი მმართველობის რუსულ მოდელს იმეორებს. 2020 წლის თებერვალს რუსეთში ევროპულ უნივერსიტეტს ლიცენზია შეუჩერეს, აპრილში კი უნგრეთის პარლამენტმა ცენტრალური ევროპის უნივერსიტეტის წინააღმდეგ კანონი მიიღო. ორბანმა ქვეყნის უსასრულოდ მართვა დაიკანონა, ისევე როგორც პუტინმა შეცვალა იგივე მიზნით კონსტიტუცია. ცნობილი აკადემიური გამოცემა „Journal of Democracy“ ორბანის მიერ ენერგეტიკული რესურსების პუტინის მსგავსად ჰიბრიდულ ომში გამოყენებაზეც საუბრობს. უნგრეთის ლიდერი ქვეყანაში ინფორმაციის ტოტალურ კონტროლზეა ორიენტირებული და „უცხოელი აგენტების“ შესახებ კანონიც აქვს. 
უნგრეთში მიმდინარე მოვლენებს პირდაპირი კავშირი აქვს მოსკოვის საგარეო პოლიტიკის მთავარ მიმართულებასთან. კრემლი ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს დასავლურ პროექტად მიიჩნევს და მისი მთავარი მიზანი ამ უფლებების უგულვებელყოფაა. პუტინი უნგრეთს ევროკავშირის წინააღმდეგ იყენებს და მისი რუსეთის სატელიტად გადაქცევა სურს. ორბანის პირადი ურთიერთობა პუტინთან და უნგრეთის რუსულ გაზზე დამოკიდებულება ის ორი ფაქტორია, რომელიც ქვეყანაში კრემლის ინტერესების შესაბამისად ადამიანის უფლებების დარღვევებს განსაზღვრავს.
ამავდროულად, ჩინური უნივერსიტეტის გარშემო განვითარებული მოვლენები გვაჩვენებს, რომ რუსული გავლენების კვალდაკვალ, უნგრეთში ფინანსური ბერკეტით პოზიციების გამყარებას ჩინეთიც ცდილობს. ამასობაში კი უნგრეთის მოქალაქეები თავიანთი ფუნდამენტური უფლებებით, მათ შორის ქვეყნის საგარეო კურსის არჩევის უფლებით, ვერ სარგებლობენ. უნგრეთის მაგალითი იმის კარგი ილუსტრაციაა, თუ რა შედეგი მოაქვს რუსეთთან „მეგობრობას“ და ევროპული ორბიტიდან დისტანცირებას.
გვანცა მამულაშვილი