დრუზები წარმოადგენენ გამოჩენილ რელიგიურ თემს, რომელიც სირიაში, ლიბანსა და ისრაელში მცხოვრებ მილიონზე მეტ ადამიანს ითვლის. გამორჩეული იდენტობის შენარჩუნებას ისინი საუკუნეების განმავლობაში ცდილობდნენ. დღეს დრუზი მებრძოლები სირიაში უპირისპირდებიან როგორც მეზობელ ბედუინთა ტომებს, ასევე ახალი მთავრობის მიმართ ლოიალურ ძალებს. ამ დაპირისპირებით დრუზები ცდილობენ თავიანთი ადგილის პოვნას ახალ წესრიგში, რომელიც სირიაში, პრეზიდენტის ბაშარ ალ-ასადის რეჟიმის დამხობის შემდეგ დამყარდა. ისრაელის მიერ სირიის სამთავრობო ძალების დაბომბვამ, რომლებიც ბოლო არეულობების შემდეგ სუვეიდას პროვინციაში განლაგდნენ, მმართველ ძალასთან დრუზების ურთიერთობა კიდევ უფრო გაართულა. ისრაელი აცხადებს, რომ ამას უმცირესობაში მყოფი დრუზების თემის დასაცავად აკეთებს, რასაც ეჭვქვეშ აყენებს როგორც ისრაელის ფარგლებს გარეთ მყოფი დრუზების უმეტესობა, ისევე დამასკოს ხელისუფლება.
რელიგია და ტრადიციები
დრუზები ეგვიპტეში, XI საუკუნის დასაწყისში, შიიტური ისლამის ისმაილიტური სექტის განშტოებად წარმოიშვნენ. ისინი მონოთეისტები არიან და საკუთარ თავს „მუვაჰიდუნს“, ანუ ერთმორწმუნეებს უწოდებენ. სექტა უაღრესად დახურულია და ისეთი მისტიკური ელემენტების მატარებელია, როგორიცაა, მაგალითად, რეინკარნაციის რწმენა. ის არ იღებს ახალ მოქცეულებს და მკაცრად კრძალავს თემის გარეთ ქორწინებას.
დრუზების რიტუალების მცოდნე წყარომ, რომელმაც სენსიტიური საკითხების განხილვისთვის ანონიმურობის დაცვა მოითხოვა, განაცხადა, რომ რამ ამ რელიგიის წარმოშობაზე გავლენა მოახდინა სხვა რელიგიურმა და ფილოსოფიურმა მოძღვრებებმა, მათ შორის – ბერძენი ფილოსოფოსის, პლატონის მოძღვრებებმა. დრუზების ზოგიერთი რელიგიური დღესასწაული სხვა ისლამური სექტების დღესასწაულებს ემთხვევა. ტრადიციული დრუზული სამოსი შავია, მამაკაცებს ახურავთ თეთრი ქუდები ან ჩალმები, ხოლო ქალები თავსა და სახის ნაწილს თეთრი შარფით იფარავენ.
სად სახლობენ ისინი?
„დრუზები რეალურად არსებულ საზღვრებს არ აღიარებენ. მათ შორის საქორწინო და მჭიდრო მეგობრული კავშირები მთელ რეგიონის მასშტაბით არსებობს“, – ამბობს ბეირუთის ამერიკული უნივერსიტეტის დოცენტი, მაკრამ რაბაჰი და დასძენს, რომ „ამ ურთიერთობის შენარჩუნებაში ძალიან მნიშვნელოვან როლს სასულიერო პირები ასრულებენ “. 2011 წლისთვის, ანუ სირიაში სამოქალაქო ომის დაწყებამდე, დრუზი მოსახლეობის რაოდენობა დაახლოებით 700 000-ს შეადგენდა. ისტორიკოს სამი მაკარემის წიგნის, „დრუზების რწმენის“ მიხედვით, დრუზები მე-16 საუკუნიდან მიგრირებენ სამხრეთ სირიაში ტერიტორიაზე, რომელიც ახლა სუვეიდას პროვინციის შემადგენლობაში შედის და ცნობილია, როგორც ჯაბალ ალ-დრუზი, რაც „დრუზების მთას“ ნიშნავს.
დრუზები სირიაში, ძირითადად, თავმოყრილნი არიან სუვეიდას ცენტრალურ ნაწილში, ასევე ახლომდებარე კუნეიტრას პროვინციაში, უფრო მცირე ჯგუფები კი – დამასკოს გარეუბნებში, კერძოდ ჯარამანასა და საჰნაიაში, სადაც ამ წლის დასაწყისში, რელიგიურ ნიადაგზე, ძალადობას ჰქონდა ადგილი. ლიბანში, დაახლოებით 200 000 დრუზი ცხოვრობს მთიან ცენტრალურ ნაწილში, ასევე სამხრეთით, ისრაელისა და სირიის საზღვრის მახლობლად. ისრაელში, დაახლოებით 153 000 დრუზი ამ ქვეყნის მოქალაქეა და ძირითადად, ქვეყნის ჩრდილოეთშია დასახლებული. სხვა არაბი ისრაელელებისგან განსხვავებით, დრუზები ისრაელის არმიაში მსახურობენ. ისრაელის მიერ ოკუპირებულ გოლანის მაღლობებზე, რომელიც სირიამ 1967 წელს დაკარგა, 22 000-ზე მეტ დრუზს მუდმივი ბინადრობის სტატუსი აქვს.
ისრაელის მოქალაქეობის შეთავაზებით მხოლოდ 1600-მდე დრუზმა ისარგებლა. დანარჩენები სირიულ იდენტობას ინარჩუნებენ. სირიის სამხრეთიდან წასული ზოგიერთი დრუზი მეზობელ იორდანიაში დასახლდა, სადაც მათი რაოდენობა 15-20 ათას შორის მერყეობს. წელს სირიელი დრუზი სასულიერო პირების ორმა დელეგაციამ ისრაელში არსებულ წმინდა ადგილებში მოილოცა. დრუზების დიასპორა, ახლო აღმოსავლეთის ფარგლებს გარეთ, ჩრდილოეთ ამერიკასა და ავსტრალიაშიც არსებობს.
ცნობილ დრუზებს შორის არიან: ადამიანის უფლებათა დამცველი, ცნობილი ადვოკატი, ამალ ალამუდინ კლუნი და იორდანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი, აიმან საფადი.
წამყვანი როლი
„უმცირესობის სტატუსის მიუხედავად, დრუზები მნიშვნელოვან და ზოგჯერ წამყვან როლს ასრულებდნენ ახლო აღმოსავლეთის პოლიტიკურ და სოციალურ ცხოვრებაში“, – ამბობს ისტორიკოსი მაკარემი. დრუზმა ლიდერმა სირიაში, სულთან ფაშა ალ-ატრაშმა საფრანგეთის ხელისუფლების ნდობით აღჭურვილი რწმუნებულის წინააღმდეგ ეროვნული აჯანყება წამოიწყო და სამხრეთ სირიაში, XX საუკუნის 20-30-იან წლებში, დრუზების სახელმწიფო შექმნა. ლიბანში მცხოვრები დრუზების ლიდერი, ქამალ ჯუმბლატი პოლიტიკაში საკვანძო როლს თამაშობდა 1950-იანი წლებიდან 1977 წელს მის მკვლელობამდე, ხოლო მისი ვაჟი, ვალიდი დღემდე გავლენიანი პოლიტიკოსია. აპრილში, მას შემდეგ, რაც ისრაელმა ასადის დამხობის შემდეგ ხელისუფლებაში მოსული ისლამისტები გააფრთხილა, რომ უმცირესობისთვის არაფერი დაეშავებინა, სირიაში მცხოვრებ დრუზებს ვალიდმა მოუწოდა, მათ საქმეებში „ისრაელის ჩარევაზე“ უარი ეთქვათ.
დრუზი ლიდერები სირიის ერთიანობას ერთგულებას უცხადებენ, თუმცა ზოგიერთი მათგანი საერთაშორისო დაცვის მოწოდებით გამოდის. ისრაელის დრუზი სულიერი ლიდერი, შეიხი მოვაფაქ ტარიფი ისრაელს სირიელი დრუზების დაცვისკენ მოუწოდებს. რაბაჰის თქმით, დრუზები „ძალაუფლებისთვის ბრძოლას სამ სახელმწიფოში აწარმოებენ“. მას მიაჩნია, რომ სირიაში მცხოვრები დრუზების თემი სახელმწიფოებრიობისკენ არ ისწრაფვის. სამოქალაქო ომის დროს, ისინი, ძირითადად, განზე დადგნენ და ყურადღება თავიანთი დასახლებების დაცვისკენ მიმართეს.
დრუზების შეიარაღებული ჯგუფების უმეტესობას სირიის ახალ ხელისუფლებასთან შეთანხმებისთვის ჯერ არ მიუღწევია.