1991 წელს, სამოქალაქო ომის დროს, „პირველი არხი“ ერთ-ერთი კონკრეტული შეიარაღებული ჯგუფის ხელში ბრძოლის ეფექტურ იარაღს წარმოადგენდა, 2003 წელს „რუსთავი 2“ უკვე მშვიდობიანი რევოლუციის მთავარი საყრდენი გახდა ერთ-ერთი კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფის ხელში, მოგვიანებით ბადრი პატარკაციშვილის „იმედი“ შეეცადა, საკუთარი ტელევიზიის გამოყენებით სააკაშვილის ხელისუფლება დაესრულებინა, თუმცა, ხელისუფლებამ მაშინ პირველად მოახდინა ძალის დემონსტრირება და „იმედი“ მანამდე დახურა, სანამ ოპოზიციას „გადატრიალების“, როგორც თავად ამბობენ, იმედი მიეცემოდა.
ისეთი შთაბეჭდილება რჩება, თითქოს პოლიტიკოსების გარკვეული ნაწილი ახლაც ცდილობს რევოლუციური ტალღის ასაგორებლად გამოიყენოს როგორც საზოგადოებრივი მაუწყებელი („პირველი არხი“), ისე „რუსთავი 2“.
თუმცა, ეს ხელისუფლება, სააკაშვილისგან განსხვავებით, მედიის წინააღმდეგ ძალის გამოყენებას არ გეგმავს. როგორც ყველა სხვა ხელისუფლებას, მასაც სურს, რომ არც ერთი მედიასაშუალება არ იქცეს იმ სნაიპერად, რომელიც პოლიტიკური მესიჯებს საკუთარი ოპონენტის გასანადგურებლად ისვრის. ეს ინტერესი ჰქონდა სააკაშვილსაც, თუმცა, მან ბრძოლის რადიკალურ და ხისტ მეთოდს მიმართა და „მედიასნაიპერის“ ფუნქციის მქონე „იმედი“ დაარბია. ეს ხელისუფლება სამართლებრივი გზით მიდის. ის ამბობს, რომ მესაკუთრეთა დავაში არ ერევა. რამდენჯერმე წაართვეს „რუსთავი 2“ მეპატრონეს და რა თქმა უნდა, ეს მანევრის საშუალებას იძლევა.
ექსპერტი არჩილ გამზარდია მიიჩნევს, რომ „საქართველოში მედია კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფების პოლიტიკურ ინტერესებს უფრო გამოხატავს, ვიდრე საკუთარ ფუნქციას ასრულებს“:
– რა თქმა უნდა, მედიის ფუნქცია რევოლუციების შექმნა და მომზადება არ არის, თუმცა, საქართველოში მედია კონკრეტული პოლიტიკური ჯგუფების საკომუნიკაციო საშუალებაა, ეს უფრო ინსტრუმენტია მათ ხელში.
თუმცა, მხოლოდ მედია რევოლუციისთვის აუცილებელ ამინდს ვერ შექმნის. ამას საკმაოდ დიდი უარყოფითი ემოციების ჯერ შექმნა და შეგროვება, შემდეგ კი მართვა სჭირდება.
სააკაშვილი ახლა ცდილობს, ქაოსის იმიტაცია მოახდინოს და გაზაფხულისთვის ახალი რევოლუცია მოაწყოს. მან ღიად დააფიქსირა, რომ არჩევნების გზით ხელისუფლებაში დაბრუნების შანსი არა აქვს – სხვათა შორის, არც არასოდეს ჰქონდა. რევოლუცია მისთვის ერთადერთი გამოსავალია. ნიადაგის მოსინჯვა უკვე დაიწყო. თითქოს უკვე გამოჩნდა ის ჯაჭვი, რომელიც შეიძლება, ერთმანეთს გადააბა და სერიოზული მოძრაობა შექმნა, თუმცა ოპოზიცია ძალიან სუსტია და ხალხში რევოლუციური განწყობებიც არ შეიმჩნევა.
ეს ჯაჭვი კი დასაქმებულების უფლებებიდან იწყება და სიტყვის თავისუფლებაზე გადის.
– დიახ, დააკვირდით, როგორია სქემა, მუშათა უფლებების დაცვა. და ჩვენ ვიცით ხომ ხმაური „აზოტის“, „ფრესკოსა“ და „ბიბლუსის“ გარშემო – ეს სოციალური უსამართლობის თემაა. რომელსაც ამავე ნაწილში ებმის საზოგადოებრივი მაუწყებლის თემა და იქ დასაქმებული ჟურნალისტებისა თუ ტექნიკური პერსონალის უფლებები. ეს კი უკვე მეორე, მედიის თავისუფლების ნაწილში გადადის და ამ უკანასკნელს მიაბეს ნაციონალებმა სწორედ „რუსთავი 2“. იქ რომ ჟურნალისტების უფლებების თემა არ დგას, ამიტომაც სოციალური უთანასწორობის საკითხში ვერ გაიყვანენ. თუმცა, „რუსთავი 2“ მედიად არც აღიქმება, მას პოლიტიკური ფუნქცია აქვს, – განმარტავს არჩილ გამზარდია.
და თუ ასეთ სერიოზულ ღირებულებებზე გადის ფრონტის ხაზი, რატომ ვერ ხერხდება რევოლუციური ტალღის აგორება? პირველ რიგში, ალბათ, სწორედ „ნაციონალური მოძრაობის“ გამო. ახლა ბევრისთვის სასაცილო ხდება, როცა სწორედ ეს პარტია გამოდის მედიის თავისუფლების დაცვის იდეით ან დასაქმებულების მდგომარეობით ინტერესდება. სწორედ „ნაციონალური მოძრაობის“ მართვის დროს კანონმა ამ მიმართულებით, შეიძლება ითქვას, ლამის ექსპერიმენტების ჩატარების შესაძლებლობაც კი დაუშვა. მუშები დაუცველები აღმოჩნდნენ და არათუ ინტერესებს, მათ უსაფრთხოებასაც კი კანონი არც იცავდა, ეს სფერო საერთოდაც გასული იყო კანონმდებლობიდან. მუშახელი კი ყველაზე იაფი მაშინ ღირს, როცა არ ზრუნავ მის უსაფრთხოებაზე, მას ამუშავებ ბევრს და უხდი ძალიან ცოტას. სააკაშვილის დროს ხელისუფლებას საკუთარი არგუმენტი ჰქონდა. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ ამ გზით ისინი გზას უხსნიდნენ უცხოელ ინვესტორებს. ერთი მხრივ, მათთვის მარტივდებოდა ბიზნესის აწყობის პროცედურები და მეორე მხრივ, ბაზარზე იყო იაფი მუშა. სხვათა შორის, ეს იყო სინგაპურიზაციის მოდელის ერთ-ერთი მახასიათებელიც.
ასეთი პოლიტიკა, მეორე მხრივ, რადიკალურად უპირისპირდებოდა პროდასავლურ ღირებულებებსა და პოლიტიკას. ექსპერტების შეფასებთ, ასეთი პოლიტიკით საქართველო მაშინ ვერ მოაწერდა ხელს ასოცირების ხელშეკრულებას. ევროპის ბაზარზე დასაქმებულის უფლებებს კანონი მკაცრად იცავს და მას ძლიერი პროფკავშირები უწევს მონიტორინგს.
„ადამიანის უფლებების სწავლებისა და მონიტორინგის ცენტრის“ ადამიანის უფლებების პროგრამის ხელმძღვანელის ლინა ღვინიანიძის განმარტებით:
– 2006 წელს, როცა შრომის ინსპექცია გაუქმდა, როცა გაუქმდა პროფდაავადებების კონტროლის ყველა მექანიზმი და შრომის კანონმდებლობის მთლიანად დერეგულირება მოხდა, ეს იყო იმდროინდელი მმართველი გუნდის ცხადი პოლიტიკური არჩევანი, გადაწყვეტილება, რომელმაც შრომითი უფლებები, პრინციპში, სრულად გაიტანა რეგულირების სფეროდან და ეს ადამიანები დატოვა ყოველგვარი დაცვის მექანიზმების გარეშე. ეს იყო იმდროინდელი მმართველი გუნდის პოლიტიკური გადაწყვეტილება, რომელმაც ადამიანის უფლებები საერთოდ გამორიცხა და უგულებელყო. რაც შეეხება 2012 წლიდან ახალი მმართველი გუნდის პოლიტიკას, ის დეკლარირებას ახდენდა, რომ მისთვის მნიშვნელოვანი იყო დასაქმებულთა უფლებები და ამის დეკლარირების დასადასტურებლად მან შრომის კოდექსი შეცვალა და შეიტანა ცალკეული რეგულაციები, რომელიც მანამდე კანონმდებლობაში არ იყო. თუმცა მთავარი, რაც მმართველმა პოლიტიკურმა გუნდმა არ გააკეთა, ეს არის აღსრულების ეფექტური ბერკეტების შექმნა.
მედიაში განვითარებული მოვლენებიც ყველას კარგად ახსოვს. ასე რომ, ნაციონალების აქციები დიდი მხარდაჭერით არ სარგებლობს. ერთადერთი იმედი თითქოს პრეზიდენტი მარგველაშვილია, თუმცა, ჯერჯერობით ის არ ჩქარობს, ღიად დააფიქსიროს საკუთარი თავი პოლიტიკურ ფრონტზე.
არჩილ გამზარდიას განმარტებით, „ნაციონალური მოძრაობა“ ახლა რამდენიმე ნაწილად დაიშალა:
– ისინი სხვადასხვა ელექტორატზე ახდენენ გავლენას, „გირჩი“ ერთი მიმართულებით მუშაობს, უგულავა-ბოკერიას გუნდი იმათ ინტერესებს გამოხატავს, ვისაც რევოლუცია არ უნდა, სააკაშვილის „ნაციონალური მოძრაობა“ კი დარჩა რევოლუციის მომხრე და გათვლაც ასეთ ელექტორატზე აქვს. თუ ის ვერ მოახერხებს რევოლუციის აგორებას, მაშინ უკვე 2020 წელს საარჩევნო ასპარეზზე უგულავა-ბოკერიას გუნდი გამოვა და ხელისუფლებაში მოსვლას არჩევნების გზით შეეცდება. დააკვირდით, როგორია მათი გათვლა. მთავარი მესიჯი ასეთია: ეს ხელისუფლება არაფრით არ არის ჩვენზე უკეთესი, ივანიშვილი სააკაშვილზე უარესია. ამით ცდილობენ ისინი ემოციის შექმნას, ამაზე მუშაობენ ძირითადად. ასე რომ, ნაციონალებისგან აქციებს უნდა ველოდოთ, თუმცა, ძნელი წარმოსადგენია, რომ რევოლუცია შედგეს, ამისთვის მათ ლიდერი არ ჰყავთ, მათი ლიდერი მიშაა, ის კი შორს არის.
ნაციონალებს ბრძოლის მეთოდები ძალიან მოუძველდათ. ისინი ნაცად და უკვე რამდენჯერმე გაჭრილ კარტს ათამაშებენ. მაგალითად, ახლა შექმნეს რაღაც საკოორდინაციო საბჭო, სადაც ერთკაციანი პარტიები გააწევრიანეს. ბაჩუკი ქარდავა, მაგალითად, და სხვები, ვინც პოლიტიკაში უფრო ვაჭრობენ და იქ დგანან, სადაც ფულს არიგებენ. ასეთ შთაბეჭდილებას ქმნის ბევრი მათგანი. მათი გავლენები საზოგადოებაში ნულიც კი არ არის, მინუსებშია გავარდნილი, თუმცა, როგორც ჩანს, ასეთი პოლიტიკური „პეიზაჟი“ იმისთვის სჭირდებათ, რომ მასოვკის იმიტაცია შექმნან.
ასეთივე ილუზიას ქმნიან სოციალურ ქსელებშიც, სადაც თემის აგორებისთვის საკმარისია, მაგალითად, ხუთი იუზერი, რომელიც სხვადასხვა სახელითა და გვარით ათასამდე პოსტს გამოაქვეყნებს. ისეთი განცდა იქმნება, თითქოს მასიური შეტევაა. ილუზიისთვის სხვა ხერხებსაც მიმართავენ. მაგალითად, ერთხელ სოცქსელებში ნაციონალებმა დაიწყეს ისეთი ფოტოების გამოქვეყნება, სადაც რუსთაველზე და სხვა ცენტრალურ ქუჩებში გადავსებული ნაგვის ურნები იდგა და მიდიოდა მსჯელობა ხელისუფლების უუნარობაზე. თუმცა, ეს შევარდნაძისდრიონდელი ფოტოები იყო.
რა თქმა უნდა, შეიძლება სოციალურ ქსელებში შექმნა პრობლემის იმიტაცია, მოახდინო თემის ხელოვნურად აწევა, თუმცა, ქუჩა ასეთ იმიტაციებს ადვილად აშიშვლებს. ჯერჯერობით აქციებზე ძირითადად მაინც ნაციონალების აქტივისტები აქტიურობენ.
და მაშინ, როგორ შეიძლება მოხდეს რევოლუცია? საკოორდინაციო საბჭოს შემადგენლობის ნაწილს გულწრფელად სწამს, რომ გადატრიალება აუცილებლად მოხდება. ჩვენ ზემოთ სატელევიზიო არხების რევოლუციებში ჩართვის ფაქტები მოვიყვანეთ. „პრაიმტაიმის“ რესპონდენტს სხვა ფაქტები მოჰყავს. რევოლუცია გამსახურდიას 3%-მა მოუწყო, ვარდების რევოლუცია კი – მხოლოდ 6%-მა. ასე რომ, ახლაც შესაძლებელია 2003 წლის გამეორება.
თუმცა, საუბარი, როგორც ჩანს, 2003 წელზე აღარ არის. ეს შანსი სააკაშვილმა ხელიდან გაუშვა, ასე მიიჩნევს თავად, რადგანაც მისმა გუნდმა თბილისში თითიც არ გაანძრია ხმების დასაცავად. ის საკმაოდ აქტიური, აგრესიული და რადიკალური გზებით მოითხოვდა არჩევნების შედეგების არაღიარებას. საუბარი იყო ცესკოს შენობის დაკავებაზე და ასე შემდეგ.
ახლა, როგორც ჩანს, ორთქმავლის როლი „რუსთავი 2“-მა უნდა შეასრულოს. საკოორდინაციო საბჭოს მთავარი მიზანი არხის დაცვა იქნება. „დიახ, ეს იქნება ბრძოლა ბოლომდე – ან ჩვენ ან ისინი“, – ამბობს „პრაიმტაიმის“ რესპონდენტი.
როგორც მიანიშნებენ, საკოორდინაციო საბჭოში რამდენიმე გეგმა განიხილება. მათ შორის, ერთ-ერთი ისეთი პროვოკაციული ქმედების დაგეგმვაა, რომელიც ხელისუფლებას წყობიდან გამოიყვანს და რადიკალური და აგრესიული ნაბიჯებისკენ უბიძგებს. მაგალითად, ძალისმიერი მეთოდებით „რუსთავი 2“-ის აღებისკენ, როგორც თავის დროზე სააკაშვილმა „იმედის“ წინააღმდეგ გამოიყენა. ამის შემდეგ კი ოპოზიცია ვადამდელი არჩევნების დანიშვნის მოთხოვნას წამოაყენებს.
ადრე ჩვენ დავცინოდით ოპოზიციას, რომელიც საგაზაფხულო და საშემოდგომო აქციებს ტრადიციულად აწყობდა ხოლმე. სეზონური აქციები უკვე მომაბეზრებელი და არაეფექტური ხდებოდა გაზაფხულიდან შემოდგომამდე და შემოდგომიდან გაზაფხულამდე. უცნაურია, რომ ახლა ამ სასაცილო მოჯადოებულ წრეში „ნაციონალური მოძრაობა“ ტრიალებს.
www.primetime.ge