ჩრდილოეთ რუმინეთის დათოვლილ მთებში, მაშველებს ახალგაზრდა უკრაინელის განწირული ხმა შემოესმათ – ის ერთ-ერთი მათგანია, ვინც ჯარში გაწვევის გამკაცრებული წესების გამო, თავისი ქვეყნიდან გაიქცა. „ძალიან მცივა“, – ამბობს 21 წლის ახალგაზრდა მამაკაცი. მაისში დათოვლილ, ციცაბო მთებში სამდღიანი ხეტიალის შემდეგ, მას ზურგი აწუხებს. ის ერთ-ერთია იმ ათასობით ადამიანს შორის, რომელიც ევროკავშირის წევრი რუმინეთის საზღვრისკენ ფარულად გაიქცა, რადგან უკრაინამ არმიაში გაწვევის წესები გაამკაცრა. „ესენი არიან „ბავშვები, რომლებსაც ცხოვრებაში არასდროს უბრძოლიათ და ფრონტზე წასვლის ეშინიათ“, – განუცხადა სააგენტო „ფრანს პრესს“ მარამურეშის სამთო სამაშველო სამსახურის ხელმძღვანელმა, დენ ბენგამ.
„ბევრი მათგანი ამბობს, რომ ურჩევნია, აქამდე მოაღწიოს და მთაში მოკვდეს, ვიდრე ომში დაიღუპოს“. 2022 წლის თებერვალში დაწყებული რუსული აგრესიის შეკავების მიზნით, მობილიზაციის მინიმალური ასაკი უკრაინამ 27-დან 25 წლამდე დასწია. ამან უფრო მეტი უკრაინელი აიძულა, რუმინეთში გაქცეულიყო. რუმინეთის სასაზღვრო პოლიციის მონაცემებით, 2024 წლის პირველ ოთხ თვეში მათმა რაოდენობამ თითქმის 2 500 შეადგინა, რაც ორჯერ მეტია, გასული წლის იმავე პერიოდთან შედარებით. ისინი რისკვენ, რომ მთებში გაიყინებიან ან დაიხრჩობიან მდინარე ტისაში, რომელიც უკრაინა-რუმინეთის საზღვრის გასწვრივ მიედინება.
ცხედრები თოვლში
ბენგა და მისი კოლეგა-მაშველი 1600 მეტრის სიმაღლეზე იმყოფებოდნენ, როდესაც მათთან ახალგაზრდა მამაკაცის ზარმა მიაღწია. ბენგამ მას ზუსტი GPS კოორდინატები სთხოვა და დასახმარებლად სამი მაშველი გაგზავნა. ის 37-ე უკრაინელი იყო, რომელიც წელს გადაარჩინეს და ერთ-ერთი იმ 100-ზე მეტს პირს შორის, ვისაც ომის დაწყების შემდეგ დაეხმარნენ. თუმცა, ზოგიერთისთვის დახმარების გაწევა დაგვიანებული აღმოჩნდა.
მანამდე ბენგის გუნდს შეატყობინეს, რომ მაღლა მთაში, თოვლში ორი ცხედარი ნახეს. მათი გაყინული გვამები ცხედრების ტომარაში მოათავსეს და საკაცით ჩამოასვენეს. თან არანაირი საბუთი და ბარგი არ ჰქონდათ. ბენგას ვარაუდით, ეს ის ორი უკრაინელია, რომლებიც თითქმის ერთი თვის წინ გაუჩინარდნენ.
ერთ-ერთის სასოწარკვეთილმა დამ მას მიმართა. „ეს ტრაგედიაა“, – თქვა მან. ბევრი მათგანი, ვინც უკრაინიდან გარბის, ცუდად არის ეკიპირებული, არ აქვს შესაფერისი ტანსაცმელი და საკვების საკმარისი მარაგი. სასაზღვრო პოლიციის ცნობით, მას შემდეგ, რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, რუმინეთში 23 გარდაცვლილი უკრაინელი იპოვეს, მათგან 13 მდინარე ტისიდან ამოიყვანეს. მდინარის მარშრუტი უფრო სწრაფია, ვიდრე მთებზე გამავალი გზა, მაგრამ ცივი წყლისა და ძლიერი დინების გამო, გაცილებით საშიშია.
ბენგას შიშობს, რომ თოვლის დადნობის შემდეგ, უფრო მეტ ცხედარს იპოვნიან.
გაქცეულთა „სიყვარულის ქალაქი“
ისინი, ვინც საზღვრის გადაკვეთას ვერ ახერხებენ, საიმიგრაციო ცენტრებში ხვდებიან. აქ მათ შეუძლიათ, დროებითი დაცვა მოითხოვენ, რომელიც ომს გარიდებულ უკრაინელებს ეძლევათ. „ ამ პროცედურას დაახლოებით ხუთი წუთი სჭირდება“, – ამბობს ერთ-ერთი ასეთი ცენტრის დირექტორი, სიმონა ჩიორანი. ფურგონებითა და მანქანებით ცენტრში მიყვანილ უკრაინელებს შორის არის 29 წლის მამაკაცი, რომელიც აქ მეუღლესთან და ქალიშვილთან ერთად იმყოფება. მას ხელში თავისი ორი წლის ქალიშვილი უჭირავს, რომელსაც თავი მამის მხარზე აქვს მიდებული და მშვიდად სძინავს, ვიდრე ის მიგრაციის ოფიცრის კითხვებს პასუხობს.
ის „ფრანს პრესთან“ არ საუბრობს იმაზე, თუ როგორ მოახერხა უკრაინიდან გასვლა. 18-დან 60 წლამდე უკრაინელი მამაკაცების უმეტესობას, საომარი მდგომარეობის პირობებში, ქვეყნის დატოვება ეკრძალებათ. მაგრამ სასაზღვრო პოლიციის მონაცემებით, ომის დაწყებიდან დღემდე, დაახლოებით 12 000 ადამიანმა რუმინეთში მაინც ჩააღწია. ადგილობრივები ამბობენ, რომ ბევრი მათგანი მალე სხვა ქვეყნებში გაემგზავრება, ზოგიერთი კი სასაზღვრო გადასასვლელის მახლობლად, სიგეტუ მარმატიეში (Sighetu Marmatiei) ანუ, უბრალოდ სიგეტში დასახლდება, რომელიც საიმიგრაციო ცენტრიდან 90 კილომეტრში მდებარეობს.
იქ, მდინარე ტისაზე გადებულ ხის ხიდთან მდებარე პიცერიაში, 40 წლამდე უკრაინელმა მამაკაცმა „ფრანს პრესს“ უთხრა, რომ ის აქ ომამდე ჩამოვიდა და ახლა ზოგიერთ გამოქცეულ უკრაინელს ეხმარება. მან ითხოვა, მისი სახელი არ გაგვემჟღავნებინა. მისივე თქმით, უკრაინაში დარჩენილი ქალები შაბათ-კვირას ქმრების სანახავად სიგეტში ჩამოდიან და მათთვის სარმალე – ტრადიციული ტოლმა ჩამოაქვთ.
როგორც ჩვენი რესპონდენტი ამბობს, რომელმაც ინკოგნიტოდ დარჩენა ისურვა, ასეთ დღეებში, სიგეტი პარიზს ემსგავსება – „სიყვარულის ქალაქი“ ხდება.