ალექსეი ნავალნის მიერ ორგანიზებულ ქუჩის მიტინგებში ოდესღაც ათასობით ახალგაზრდა რუსი მონაწილეობდა, ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის გარდაცვალებიდან ერთი წლის შემდეგ კი მისი საზოგადოებრივი მემკვიდრეობიდან თითქმის აღარაფერი დარჩა. ნავალნი იმედოვნებდა, რომ ახალგაზრდა, ქალაქში მცხოვრები, პროდასავლელი რუსები მას პრეზიდენტ ვლადიმერ პუტინის ხელისუფლებიდან ჩამოშორებაში დაეხმარებოდნენ. მაგრამ მოსკოვის ქუჩებში მისი სახელი დღეს მხოლოდ გულგრილობას ან შიშს იწვევს. „ახალგაზრდებს ამ ადამიანზე ლაპარაკი ეშინიათ“, – განუცხადა სააგენტო „ფრანს პრესს“ 24 წლის კერამიკოსმა ვიქტორიამ.
მისი თქმით, 2024 წლის 16 თებერვალს არქტიკულ კოლონიაში გაურკვეველ ვითარებაში გარდაცვლილი ნავალნის შესახებ ის და მისი მეგობრები მხოლოდ მაშინ მსჯელობენ, როდესაც მარტო რჩებიან. რუსეთის ხელისუფლებამ ნავალნის 19 წლით თავისუფლების აღკვეთა „ექსტრემიზმის“ გამო მიუსაჯა, რაც, დიდწილად, პუტინთან მისი დაპირისპირების გამო შურისძიებით აიხსნება. სასჯელს ის რთულ კლიმატურ ზონაში არსებულ კოლონიაში იხდიდა, სადაც ხშირად სამარტოო საკანში ამყოფებდნენ. მას შემდეგ, რაც მოსკოვმა, უკრაინაზე თავდასხმიდან მოყოლებული, განსხვავებული საზოგადოებრივი აზრის ყველა ფორმით გამოხატვა აკრძალა, კრემლმა ნავალნის ორგანიზაციის, მისი მოკავშირეების, თანამოაზრეებისა და ოჯახის წევრების წინააღმდეგ რეპრესიები გააძლიერა (მისი გარდაცვალების შემდეგაც კი). ნავალნის სამ ადვოკატს თითო წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა. გარდა ამისა, დააკავეს ჟურნალისტები, რომლებიც სასამართლო სხდომებს აშუქებდნენ, ხოლო მისი მეუღლე, იულია ნავალნაია „ტერორისტებისა და ექსტრემისტების“ „შავ სიაში“ მოხვდა.
ნავალნის ან მისი ანტიკორუფციული ფონდის ნებისმიერი ხსენება იმის მითითების გარეშე, რომ ისინი „ექსტრემისტები“ არიან, ისჯება ჯარიმით ან ოთხ წლამდე თავისუფლების აღკვეთით (განმეორებით დარღვევის შემთხვევაში). ასეთ ვითარებაში, ახალგაზრდა რუსები ღიად ლაპარაკს ვერ ბედავენ. „დღეს გვაქვს სამი ტაბუდადებული თემა – პოლიტიკა, რელიგია და სექსი“, – ამბობს 19 წლის სტუდენტი ანასტასია, რომელმაც გვარის დასახელებაზე უარი თქვა.
„ადამიანი, რომელმაც სცადა“
„ზედმეტი პრობლემები არავის უნდა. ახალგაზრდები ახლა საკმაოდ აპოლიტიკურები არიან და ცდილობენ, ამ თემებს არ შეეხონ“, – დასძინა ვიქტორიამ. 22 წლის სტუდენტი, ფიოდორი კიდევ ერთი იმათგანია, ვინც აღიარებს, რომ ის და მისი მეგობრები ნავალნის „ხსენებას“ მხოლოდ პირად საუბრებში ბედავენ. „მაშინაც კი, როდესაც კოლექტიური მეხსიერება თრგუნავს მის პერსონას, ჩემთვის ნავალნი მაინც რჩება ადამიანად, რომელმაც სცადა“, – თქვა მან. თუმცა, ბევრისთვის ნავალნის სახელი ბევრს არაფერს ნიშნავს და მის მიმართ გულგრილობას გამოხატავს.
სამსახიობო ფაკულტეტის სტუდენტი, 21 წლის მაქსიმი აღიარებს, რომ კრემლის კრიტიკოსი „ცნობილი“ პიროვნებაა: „მას ჰქონდა საკუთარი პოლიტიკური შეხედულებები და შემდეგ გარდაიცვალა. მე მისი მიმდევარი არ ვარ. ჩემს თანატოლებს არ აინტერესებთ, მის (ნავალნის) ირგვლივ რა ხდება. მათ საკუთარი საქმეები აქვთ“, – აცხადებს მაქსიმი. „მე არ ვიცი, ვინ არის ის, სად არის, რას აკეთებს. მე მხოლოდ მისი სახელი გამიგია“, – ამბობს საინჟინრო ფაკულტეტის სტუდენტი, ანასტასია სოლოვიოვა. ის ახლახან 18 წლის გახდა და საპრეზიდენტო არჩევნებში ხმის მიცემის უფლება აქვს, რომელში მონაწილეობაც ნავალნის ყოველთვის ეკრძალებოდა.
„ვის მივცემ ხმას? ჩემი მშობლების მსგავსად, მეც სტაბილურობა მიყვარს“, – დასძინა მან.
„აპოლიტიკურები“
„20 წლის რუსები, პუტინის გარდა, სხვა ლიდერებს არ იცნობენ და აპოლიტიკურები არიან“, – აცხადებს საზოგადოებრივი აზრის შემსწავლელი დამოუკიდებელი ორგანიზაცია „ლევადა-ცენტრის“ დირექტორი, დენის ვოლკოვი. როდესაც ნავალნის გარდაცვალების პირველ ხანებში, რესპონდენტებს ჰკითხეს, იწონებდნენ თუ არა მის საქმიანობას, 18-დან 24 წლამდე ახალგაზრდების 37-მა პროცენტმა აღნიშნა, რომ ნავალნისა და მისი მოღვაწეობის შესახებ არაფერი სმენოდათ. თუმცა, ამავე დროს, „ახალგაზრდები შეადგენდნენ ნავალნის მიმდევრების დიდ ნაწილს, მხარს უჭერდნენ მას, რადგან ის სიმართლეს ამბობდა და პუტინის წინააღმდეგ წასვლის არ ეშინოდა“, – განუცხადა ვოლკოვმა „ფრანს პრესს“ და თავისი ნათქვამის საილუსტრაციოდ, გამოკითხვის მონაცემები მოიშველია. სწორედ ახალგაზრდები დაეხმარნენ მას მოსკოვის მერის 2013 წლის არჩევნებში ხმების 27 პროცენტის მოპოვებაში. ეს არჩევნები ნავალნიმ დაგმო, როგორც არაკეთილსინდისიერად ჩატარებული და გაყალბებული, მაგრამ ამ მუნიციპალური არჩევნებით კრემლი იმდენად შეშინდა, რომ გადაწყვიტა, თავისი მთავარი ოპონენტისთვის არჩევნებში მონაწილეობის შესაძლებლობა აღარასოდეს მიეცა.
„ყველაფერი უკრაინაში საომარი მოქმედებების დაწყებისთანავე შეიცვალა. მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი, ვინც პუტინის წინააღმდეგი იყო და მას აკრიტიკებდა, თვალსაწიერიდან საერთოდ გაქრა“, – ამბობს ვოლკოვი, რომელიც უცხოურ აგენტად არის გამოცხადებული. უკრაინაზე თავდასხმის შემდეგ, პუტინმა კიდევ უფრო განამტკიცა თავისი ძალაუფლება, ხოლო ლიდერებს მოკლებული და შიდა დაპირისპირებებით კიდევ უფრო დასუსტებული ოპოზიცია გადარჩენისთვის იბრძვის. „საომარი მოქმედებების დასრულების შემდეგ და დასავლეთთან დაძაბულობის განმუხტვის შემთხვევაში, ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებზე მოთხოვნა ისევ გაჩნდება“, – ვარაუდობს ვოლკოვი.
თუმცა, ბევრი ახალგაზრდა რუსი პოლიტიკით ჯერ კიდევ არ არის დიდად დაინტერესებული. „მე პოლიტიკისგან შორს ვარ. მის შესახებ არ ვმსჯელობ, რადგან ეს საკითხი მე არ მაწუხებს“, – ამბობს პაველი, საინჟინრო ფაკულტეტის 19 წლის სტუდენტი.