ქურდული მენტალიტეტი, პროფესიონალიზმის დეფიციტი… _ გია როინიშვილი კულტურის სფეროში არსებულ ვითარებას ,,ვერსიასთან” აფასებს და სააპელაციო სასამართლოს განაჩენს ელის. თუ თუმანიშვილის თეატრში დაბრუნებისა და მუშაობის საშუალება მომეცემა, ვიმუშავებ მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი გაშვება პოლიტიკური გადაწყვტილება იყოო, ამბობს და დასძენს, რომ საქმე შურისძიებაში კი არა, ღირსების აღდგენაშია. სამხატვრო ხელმძღვანელებს ფეოდალებს უწოდებს და არც პოლიტიკაში დაბრუნებას გამორიცხავს.
_ თუმანიშვილის თეატრიდან ჩემი გაშვება, ეს ერთი ადამიანის ბედია… ზოგადად კი, ყველა ხედავს რა ხდება კულტურაში _ რამხელა უკმაყოფილებაა. ეს ყველაფერი ტრაგედიამდე მიდის და ძალიან მტკივნეულია. მართალია, ეცადნენ, ერთი ადამიანის უკმაყოფილებაზე დაეყვანათ ყველაფერი, მაგრამ ასე არ არის _ უმძიმესი ვითარებაა და მგონია, აქ კვალიფიკაციის პრობლემაა
_ ვის კვალიფიკაციას გულისხმობთ?
_ მთლიანად სამინისტროსი… როცა ქვეყნის ეკონომიკა შენელებულია, იწყება ცოტა ფულის გადანაწილება, რომელიც არავის ჰყოფნის. ესენი კი ამბობენ, ბევრი რაღაც ვითარდებაო… მაგრამ ჩვენთან კუს ნაბიჯით სიარული დაღუპვაა, კონსტიტუცია კი არ გადაგვახიეს თავზე, ქვეყანას საერთოდ აღარ აქვს კონსტიტუცია. ჩემი კოლეგები იფიქრებენ, რა შუაშია ეს სცენაზე გამოსვლასთანო… შუაში კი არა, თავშია! ყველას მოაკლეს თანხა, თვითონ კი ნახეთ, რა ხელფასები აქვთ…
_ რატომ გახდა ჩამოკლებული ათი პროცენტი ასეთი საწუწუნო?
_ ლარი ისეა გაუფასურებული, ხალხს ძალიან გაუჭირდა და ამ ფონზე თანხის მოკლება საშინელებაა. ეს ადამიანები ელოდნენ, რაღაც უკეთესობისკენ შეიცვლებოდა… ვინც ხელისუფლებას მისცა ხმა, ჩუმად და დრამატულადაა, მაგრამ მალე ყველაფერს იტყვიან, რადგან თითოეულს შეეხო. 2003 წლის შემდეგ ახლა პირველად შეუმცირდა თეატრებს თანხა… რეალურად ეს სეკვესტრია და არ აქვს მნიშვნელობა, რას დაარქმევთ, თუნდაც ქამრების შემოჭერას. რა ქამრების შემოჭერაზეა საუბარი, შეხედეთ როგორ ცხოვრობენ. მაშინ ვარ პოლიტიკოსის მიმართ ლმობიერი, როცა საზოგადოება ფეხზე დგას. კულტურის სფერო ქვეყნის ინტელექტუალური ნაწილია და მას გაფრთხილება სჭირდება. არ ვამბობ ოდიოზურ ფიგურებზე, ძალადშექმნილ ფეოდალებზე. ეგ ყველა სფეროშია…
_ განსაკუთრებით თეატრში, ბატონო გია…
_ სისტემური ფეოდალიზმია და პიროვნულად არ მინდა, ვინმეს შევეხო… ესენი ფეოდალები არიან და მათ მერე რჩებიან მათივე პრინცები და პრინცესები, რომლებიც ითხოვენ, ყველამ ხელისგულზე ატაროს.
_ გულწრფელად მითხარით, თქვენი ,,პრინცი” პირადი კავშირების შედეგად არ დგას თეატრის სცენაზე?
_ რანაირად შეიძლება, ეს პირადი კავშირის შედეგი იყოს?! ისინი, ვისზეც ვსაუბრობ, რაღაცას ფორთხიალობენ, კნავიან და დიდი პრეტენზია აქვთ. ხელოვნება კი ასე არ იქმნება. მაყურებელი ხედავს, ის მოქმედი მსახიობია თუ ვიღაცის პროტეჟე. შეუძლებელია იქ რაიმე მოიტყუო ან ვინმეს რამე ჩაუწყო. უნიჭო დღეს დგას სცენაზე, მაგრამ მალე აღარ იდგება.
_ კარგით რა, ცოტა უნიჭო მსახიობი გინახავთ, რომელიც მუდამ იდგა სცენაზე?
_ ეს არაა მთავარი… მსახიობი ხალხს უყვარდება ამ წუთას, აქ… ეს ან ხდება, ან არა და უბედურია ყველა ხელოვანი, ვისაც ეს სიყვარული არ აქვს. კი, გამოდიან, ხან ცეკვავენ, ხან მღერიან, ხან მონოლოგებს კითხულობენ, მაგრამ სცენა ლაკმუსის ქაღალდივითაა, ამიტომ ჩემმა შვილებმა თუ საქმე არ გააკეთეს ისე, როგორც საჭიროა, იქ დედ-მამა ვერ უშველის, გამორიცხულია!
_ ესე იგი, მხოლოდ ფინანსებში არ ყოფილა საქმე და პროფესიონალიზმთან მივდივართ, არა?
_ ხუთ ლარს მომცემთ თუ ხუთ მილიონს, ერთნაირად გავაკეთებ ჩემს საქმეს. ნიჭი ხელფასით არ მომემატება, უბრალოდ ქვეყნის პრესტიჟია _ დაფასებული იყოს ადამიანი, რისი ღირსიცაა. თუმცა აქ ბევრი ისეთია დაფასებული, რომელიც ადრე რაღაცას წარმოადგენდა და დღეს თურმე მისი გვარიც უნდა დაფასდეს. სისტემურად უნდა შეიცვალოს ყველაფერი. მინისტრმა თქვა, გაიწიეთ და გზა მენეჯერებს დაუთმეთო… ჩვენ დროს თეატრის მმართველები იყვნენ და მაშინაც პრეტენზია რეჟისორებს ჰქონდათ, რადგან ჰგონიათ, თუ რეპეტიციას ხელმძღვანელობენ, ყველაფრის მართვაში უნდა მიიღონ მონაწილეობა. ასე არ არის! შეიძლება ვიღაც გამოდგეს კარგ მენეჯერად და ამას რეჟისორობა ან მსახიობობა არ გამორიცხავს, მაგრამ მენეჯერს სხვა ხედვა აქვს…
გეგმა, ხელფასის განაწილება ჩაბარებული აქვს დირექტორს და თუ ცუდი ხდება, პასუხსაც მას სთხოვენ, ხოლო თუ რამე კარგი ხდება, სამხატვრო ხელმძღვანელის დამსახურებაა _ ხელშეუხებელი, მოსიარულე ძეგლია! ესაა ქურდული მენტალიტეტი _ პასუხისმგებლობას არავინ იღებს, კარგს მე ვაკეთებ, ცუდზე სხვამ აგოს პასუხი. იგივე მენტალობაა თეატრში და ასე იყო ადრეც. თეატრის მართვა ურთულესია. ბანკის მმართველი თეატრის ხელმძღვანელად ვერ გამოდგება, მან კარგად უნდა იცოდეს პიესის კითხვა, გემოვნება უნდა ჰქონდეს, რათა გადაწყვიტოს ვინ დადგას სპექტაკლი, პასუხისმგებელი უნდა იყოს ხალხის წინაშე და მაყურებელმა, რომელიც ბილეთს ყიდულობს, ღირსეულად უნდა იგრძნოს თავი… თუმცა დაფინანსების გარეშე თეატრებს არსებობის შანსი არ აქვთ.
სოციალურ სააგენტოებადაა ქცეული თეატრები და არ აქვთ მონახული გზა, როგორ მოუარონ იმ სახელებს, რომლებმაც აქამდე ზურგით მოიტანეს ქართული თანამედროვე ხელოვნება. არადა სახელმწიფო დონეზე უნდა წყდებოდეს, როგორ დავიცვათ ის ადამიანები, რომლებიც დღეს აქტიურად ვეღარ დგანან სცენაზე. თუ სამინისტრო ამას ვერ უზრუნველყოფს და მხოლოდ თანხის გამნაწილებლადაა ქცეული, მაშინ რისთვის ვინახავთ ამხელა სტრუქტურას? დავიქირავოთ ერთი ბუღალტერი და ის მიხედავს.
ესაა მწარე სიმართლე _ გადამხდელი ხალხია, მინისტრი კი ხიდია ხალხსა და ხელოვანებს შორის. ჩემგან ხარისხი უნდა მოითხოვონ, თუმცა მგონი, ერთადერთი მსახიობი ვარ, ვისაც სახელმწიფო არაფერს უხდის.
_ აბა რით არსებობთ?
_ ლექციებს ვკითხულობ ილიას უნივერსიტეტში და მიწვევით, მარჯანიშვილის თეატრში ვთამაშობ. გინდათ გითხრათ, რამდენს მიხდიან? დაწერთ? _ 50 ლარს ერთ სპექტაკლში და თვეში ერთი ან ორი სპექტაკლი მაქვს. კი არ ვწუწუნებ, რეალობას გეუბნებით. აქ ჩემზე არცაა საუბარი, სტანდარტები უნდა შეიქმნას, საჭიროა მაყურებლის მონიტორინგი. აინტერესებს? დადის? _ დასრულდა საუბარი.
_ დადეთ ხარისხი და მაყურებელი მოვა… წინააღმდეგ შემთხვევაში არ უნდა იწუწუნოთ, რომ ხალხი თეატრში არ დადის.
_ ხელოვნებაში მთავარია, როგორ მოიზიდო მაყურებელი. ამას მენეჯმენტი აკეთებს შემოქმედებით კოლექტივთან ერთად… თეატრი ყოველთვის რეჟისორის და მსახიობის იქნება, ოღონდ ეს სწორად უნდა იყოს გაგებული.
_ ერთი სიტყვით, სამხატვრო ხელმძღვანელების პრობლემაა, არა?
_ უცხოეთში სამხატვრო ხელმძღვანელი ისევე გადის კონკურსს, როგორც მსახიობი კასტინგს.
_ ამ სიტყვების გამო ბევრი გაგინაწყენდებათ.
_ არა, რატომ? ძლიერი არ განაწყენდება… ჩარეცხილების არ იყოს… რატომ მიიღეს საკუთარ თავზე, რატომ იგრძნეს ასე თავი?!
_ აგრძნობინეს, ბატონო გია.
_ რომელს, ვის? მითხარით, რომელ ერთს აეკრძალა მოღვაწეობა… მე არ ვგრძნობ თავს ჩარეცხილად.
_ თქვენ ვერც იგრძნობთ… როცა ეს ხალხი ჩარეცხეს, მაშინ მშვენივრად იყავით.
_ თეატრიდან გამომიშვეს და მეტი რაღა უნდა გაკეთებინათ?! მთავრობა კი არა, მაყურებელი გრეცხავს, უნიჭობა გრეცხავს, შვილო! მე ჩემს მაყურებელს არ ჩაურეცხივარ. თეატრიდან რომ გამიშვეს, გგონიათ, ეს მხოლოდ ქეთი დოლიძის გადაწყვეტილება იყო?
_ ახლა ქეთი დოლიძეს ამართლებთ?
_ არა, სხვის საამებლად რომ გააკეთებ რამეს, ნორმალურია? ეს გარკვეული რევანში იყო და რაც დრო გადის, უფრო ვრწმუნდები… მაგრამ აქ ჩემ პირადულზე არაა საქმე. სისტემური ცვლილებების გარეშე არაფერი მოხდება. თითოეულმა სსიპ-მა უნდა იცოდეს, რაში უხდიან ფულს, რადგან ეს ხალხის ფულია.
_ ისეთ განცხადებებს აკეთებთ, უნდა გკითხოთ _ პოლიტიკაში ბრუნდებით?
_ თუ ყველაფერი, რაზეც ვისაუბრე, პოლიტიკაა, მაშინ არსად წავსულვარ. სადაც ვიყავი, ყოველთვის ვაკეთებდი იმას, რომ უკეთ ეცხოვრა ამ დარგს, ყოველ შემთხვევაში, ვცდილობდი.
_ სხვა საქმეა, გამოგდიოდათ თუ არა.
_ იცით, რამდენჯერ მქონია საშუალება, ვყოფილიყავი კარგად, მაგრამ თუ ჩემს გარშემო კარგად არ იქნებიან, მეც ვერ ვიგრძნობ თავს ასე…
_ კითხვაზე არ მიპასუხეთ _ პოლიტიკაში ბრუნდებით?
_ ეს თუ პოლიტიკაა, მაშინ ვარ პოლიტიკაში და არსად წავსულვარ. ნაციონალურ მოძრაობასთან ერთად კულტურის განვითარების სტრატეგიაზე ვმუშაობთ და ძალიან მალე დავდებთ ამ სქემას.
_ გაიღვიძა ნაცმოძრაობამ _ შაკირა აღარ ჩამოგვყავს, ქართველ ხელოვანებს უნდა მივხედოთო?
_ შაკირას გარდა, სხვებიც ჩამოსულან… შენსას კი უნდა მოუარო. საქართველოსთვის ვინც კვალი დატოვა, ყველას პატივი უნდა მივაგოთ და ასეთი ბევრი არაა. გამოკითხვაა საჭირო _ თუ მსახიობს მოსახლეობის ნახევარზე მეტი იცნობს და უყვართ, რა თქმა უნდა, სახელმწიფო გვერდით უნდა დაუდგეს. ეს სოცსააგენტოს საკითხი უფროა, ვიდრე კულტურის სამინისტროსი, მაგრამ მინისტრთა კაბინეტის სხდომაზე ხომ ერთად სხედან, მოილაპარაკონ და გადაწყვიტონ, რა. ყველა ღირსეულია, ვისაც ვარსკვლავი გაუხსნეს, მაგრამ შეურაცხმყოფელი არ არის ვარსკვლავგახსნილებისთვის, ერთი კაცი რომ წყვეტს, გაუხსნას თუ არა ვარსკვლავი?
ჩვენ დროს უმაღლეს სასწავლებლებში პროფესორის ხელფასი გაიზარდა, როცა ამთავრებდა მოღვაწეობას, გადიოდა ემერიტუსის სტატუსით და სიკვდილამდე რჩებოდა ხელფასი. სამეცნიერო წრე კი წყვეტდა, ვინ იყო ამის ღირსი… განათლების სისტემაში მოვასწარით, კულტურაში ვერა…
_ ხელისუფლებაში ყოფნის ნოსტალგია გაქვთ.
_ ხელისუფლების ნოსტალგია კი არა, ჩემი ქვეყნის განვითარების სურვილი მაქვს, მერწმუნეთ. ცხოვრებაში არც სკამი გამომიყენებია და არც ჩემი სტატუსი სცენაზე, რომ რაღაც გამეკეთებინა… მინდა, ეს ყველაფერი წინ წავიდეს და მეც მოვესწრო. ეს ვითარება ნელ-ნელა გართულდება _ ვიღაცას ისევ გააგდებენ… ერთს ვამბობ _ შურისძიება არ შველის საქმეს… დაბოღმილები და გაბრაზებულები როდემდე უნდა ვიყოთ?! ეს ქვეყანას წინ ვერ წაიყვანს
_ შურისძიება იმ პოლიტიკური ძალის პრეროგატივა იყო, თქვენ რომ ასე გიყვართ.
_ არა, ეს ამ პოლიტიკური ძალის პრეროგატივაა, დამიჯერეთ. ძალით რომ გააჩერებ ლაზიკას და მერე ანაკლიას დაარქმევ, ძალით რომ გააჩერებ შემოვლით რკინიგზას და მერე იწყებ მის მშენებლობას, რად გვინდა ქუთაისის აეროპორტიო და იქიდან აღარ გამოდიხარ… ეს შურისძიება არაა?! პოლიტიკური ოპონენტის მოსპობა არ ნიშნავს მისი ცხოვრების მოსპობასა და დევნას. სანამ ეს არ გაჩერდება, ვერ გადავრჩებით. შანსი ამ ხელისუფლებას ჰქონდა, მაგრამ ვერ გააკეთეს, რადგან სუსტები არიან.
www.versia.ge