საინფორმაციო სააგენტო „ნიუსპრესი“ გთავაზობთ სტატიის რეზიუმეს:
პუბლიკაციაში აღწერილია გაგრის სანატორიუმი „ამრა“ (აფხაზურად – „მზე“, რომელიც ადრე, საბჭოთა ეპოქაში სკკპ მე-17 ყრილობის სახელობისა იყო). აქ თითქმის ყველაფერი ძველი დროიდანაა შემორჩენილი, ვესტიბიულში თვით ვლადიმირ ლენინის ბიუსტიც კი დგას. ავტორი ესაუბრება რუს ტურისტებს, რომლებთაც ძალიან მოსწონთ აფხაზეთის – „სულების ქვეყნის“ ზღვისა და მთის ჰაერი, პალმებისა და სოჭის ჩრდილქვეშ. საერთოდ კი, როგორც ფრანგი ჟურნალისტი აღნიშნავს, „სულების ქვეყნის“ მომხიბვლელობას უსასრულოდ იმეორებენ ტურისტებიც და საქართველოს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, შავი ზღვის პირას მდებარე ავტონომიური რესპუბლიკის მოსახლეობაც.
„აფხაზეთში, განსაკუთრებით გაგრაში, ორი ეპოქა თითქოს ერთმანეთთანა შერწყმული. სწორედ გაგრით დაიწყო რუსეთის დიდი სიყვარული კავკასიის ველური მარგალიტისადმი. ამ ქალაქის სილამაზემ, სუბტროპიკულმა კლიმატმა და მდიდარმა ბუნებამ მიიზიდა პრინცი ალექსანდრ პეტროვიჩ ოლდენბურგიც, რომელმაც გაგრაში „ახალი ნიცა“ ააშენა [1903 წელს], კურორტი რუსული ინტელიგენციისათვის. [ათი წლის შემდეგ კი გაგრას უკვე თვით რუსეთის იმპერატორი ნიკოლოზ მეორეს ეწვია]. გაგრაში აშენებული ტურისტული ინფრასტრუქტურა დამსვენებლებს 1992 წლამდე ემსახურებოდა, შემდეგ კი „აფხაზეთ-საქართველო ომი“ დაიწყო…
„აფხაზეთის რესპუბლიკამ“ ომში კი გაიმარჯვა, მაგრამ ძალიან ძვირად დაუჯდა – ბევრი ობიქექტი ნანგრევებად იქცა, დაიღუპა ათასობით სამხედრო მოსამსახურე და მშვიდობიანი მოსახლეობა. თხუთმეტ წელზე მეტი დაჭირდა აფხაზეთს, რომ ომის შემდეგ გონზე მოსულიყო, საერთაშორისო ოფიციალური სტატუსის გარეშე. რუსეთმა აფხაზეთის დამოუკიდებლობა იურიდიულად 2008 წელს აღიარა [სამხრეთ ოსეთის ომის შედეგად]. პირველი ამღიარებელი რუსეთის იყო, მოგვიანებით, რუსეთის მაგალითს მიბაძეს კიდევ ხუთმა ქვეყანამ – ნიკარაგუამ, ვენესუელამ , ნაურუმ, ტუვალუმ და ვანუატუმ“, – აღნიშნულია სტატიაში.
ავტორი ესაუბრება „აფხაზეთის ტურიზმის მინისტრს“ ავთანდილ ღურწკაიას, რომლის თქმით, რუსეთის მიერ რესპუბლიკის დამოუკიდებლად აღიარების შემდეგ ტურიზმის სფერო სრული სვლით ვითარდება – 2015 წელს აფხაზეთს 1,5 მილიონი რუსი დამსვენებელი ეწვია, რაც ექვსჯერ მეტია ადგილობრივი მოსახლეობის რაოდენობაზე. „გარკვეული დროის განმავლობაში ჩვენ რუსეთის დახმარებით ვცხოვრობდით, მაგრამ უკვე ერთი წელია საკუთარი ეკონომიკის წყალობით ვარსებობთ“, – ამბობს მინისტრი, რომლის კაბინეტიდან ქუჩაში ნაგვით სავსე კონტეინერები მოჩანს. აფხაზი ჩინოვნიკი ყველა სტუმარს, რუსი იქნება თუ აფხაზი, ვლადიმირ პუტინის მშობლიურ ენაზე ესაუბრება, თუმცა 2008 წლიდან მოყოლებული პარლამენტისა თუ მთავრობის წევრები ვალდებულნი არიან იცოდნენ აფხაზურ ენაზე წერა და ლაპარაკი.
კანონის თანახმად, საბავშვო ბაღების თანამშრომლებიც აღსაზრდელებს აფხაზურად უნდა ელაპარაკონ, რაც შემთხვევითი არ არის: რუსულმა ენამ აფხაზეთში ტრადიციული ენა თითქმის მთლიანად გადაფარა – ახალგაზრდა თაობას მშობლიურ ენაზე საუბარი უკვე უჭირს. ეს მომენტი „იმ ქვეყნისათვის“, რომელსაც თავისი ჰიმნი, დროშა და კონსტიტუცია აქვს, რომელსაც ჰყავს „პრეზიდენტი“, „მთავრობა“ და საერთაშორისო აღიარების იმედი აქვს, ფრიად მნიშვნელოვანი მომენტია, რომლის გამოც აფხაზეთს ხშირად რუსეთის დანამატად მიიჩნევენ. ამას ადასტურებს ისიც, რომ აფხაზები საზღვარგარეთ წასვლის დროს რუსული პასპორტებით სარგებლობენ, მათ ავტომობილებს რუსული სანომრე ნიშნები აქვთ, ბრუნვაში რუსული ვალუტაა და პენსიონერებს პენსიას რუსეთის ბიუჯეტი უხდის. გარდა ამისა, რუსეთი აფინანსებს ინფრასტრუქტურის რეკონსტრუქციას, საზღვარზე რუსი მესაზღვრეები დგანან და რესპუბლიკის ტერიტორიაზეც რუსული ბაზაა დისლოცირებული – საქართველოს მებრძოლი გზნების გასანეიტრალებლად. „რუსეთი ამგვარი მოქმედებით [აფხაზეთის „დამოუკიდებლად“ აღიარებით] თავისი მადის შენიღბვას ცდილობს“, – ასე თვლიან დასავლელი დამკვირვებლები და მათ ნატოს გენმდივანი ანდერს ფონ რასმუსენიც ეთანხმება.
პუბლიკაციის ავტორთან საუბრისას, რომელიც სოხუმის ცნობილ „ბრეხალოვკაზე“ გაიმართა, აფხაზეთის პარლამენტის წევრი ვალერი ვარჩია უარყოფს, რომ აფხაზეთი რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული: „აფხაზეთი ოკუპირებულიაო – ამის თქმა არ შეიძლება, რადგან რუსეთს დახმარება ჩვენ თვითონ ვთხოვეთ. ამასთან, რადგანაც ჩვენი ქვეყანა ლამაზი და პატარაა, რუსეთის და კიდევ ვიღაცეებისა გვეშინია. ჩვენ იძულებულნი ვართ ამ მომენტს ყოველთვის ყურადღება მივაქციოთ და მხედველობაში გვქონდეს“.
2008 წლის შემდეგ ყველაფერმა, რაც კი საბჭოთა პერიოდიდან მიტოვებული და დაკეტილი იყო, კვლავ კარი გააღო და ტურისტებს ემსახურება. მაგალითად, იოსებ სტალინის აგარაკები.
რაც შეეხება ნიკიტა ხრუშჩოვის აგარაკს, რომლის ფართობი დაახლოებით 100 ჰექტარს შეადგენს და სადაც საზამთრო და მანდარინები მოჰყავთ (იქ 100-მდე ადამიანია დასაქმებული), ის ტურისტებისთვის ჯერ-ჯერობით დაკეტილია, თუმცა ყველაფერი მოქმედია – საცურაო აუზიდან დაწყებული, ტელევიზორებიანი ოთახებით დამთავრებული. ისეთი შთაბეჭდილებაა, თითქოსდა აგარაკი სტუმრების მისვლას ელოდება. „აქ აფხაზეთის პრეზიდენტის სტუმრებს ვათავსებთ ხოლმე, ზოგჯერ კი რუსეთის საგარეო საქმეთა და თავდაცვის მინისტრებსაც“, – ამბობს აგარაკის მმართველი. შენობის მეორე სართულზე, სადაც ადრე ცოტა ხნით კუბელი კომანდანტე ფიდელ კასტრო ცხოვრობდა, თვალში გეცემათ რკინისაგან გამოჭედილი ვარდების თაიგული: „ეს საჩუქარი გასულ წელს დონეცკის რესპუბლიკის პრეზიდენტმა გამოგვიგზავნა“, – მიხსნის მმართველი, – „ჭურვების ნამსხვრევებისაგანაა გამოჭედილი“.
„რუსეთს ჩვენი მიერთება არ ჭირდება… რომ ნდომოდა, ამას დიდი ხნის წინ გააკეთებდა“, – ირონიულად ამბობს ტურიზმის მინისტრი ავთანდილ ღურწკაია. იგი სხვადასხვა კურორტების ბროშურებს მაჩვენებს. დღეს ბათქაშჩამონგრეული და ტყვიებით დაცხრილული ისტორიული შენობების ახლოს ახალი, თანამედროვე საცხოვრებელი სასტუმროები და რესტორნები შენდება, რომლებიც რუსული საშუალო კლასისთვისაა განკუთვნილი – მათთვის, რომელიც ეგვიპტესა და თურქეთში აღარ დადის, რთული პოლიტიკური ვითარებისა და რუსული ვალუტის კურსის დაცემის გამო. „ტურიზმი ჩვენთან მხოლოდ ბოლოს დროს წამოდგა ფეხზე, თუმც, ამის მიუხედავად, ეს დარგი ჩვენი ბიუჯეტის მთავარი შემავსებელი წყაროა. ჯერ-ჯერობით კიდევ უფრო მეტი ტურისტის მისაღებად აუცილებელი ინფრასტრუქტურა არ გვაქვს, მაგრამ მზად ვართ ვიმუშაოთ უცხოელ ინვესტორებთან“.
„რუსები მიპატიჟებას არ დაელოდნენ. ამჟამად აფხაზეთში ვერ იპოვი ისეთ ტურისტულ კომპლექსს, სადაც ერთი აქციონერი მაინც არაა მეზობელი ქვეყნიდან [რუსეთიდან]“, – აღნიშნავს ავტორი. იგი ესაუბრება ვოლგისპირეთიდან აფხაზეთში ჩასულ ბიზნესმენ ოლეგ იურჩენკოს, რომელმაც სასტუმრო და რესტორანი ააშენა სოხუმში, ზღვის ნაპირას. მისი თქმით, აფხაზები უცხოელ ინვესტორებს კი იწვევენ, მაგრამ კანონი მათ უძრავი ქონებას შეძენის ნებას არ აძლევს. ზოგიერთები ამ კანონს პარტნიორებისა თუ გავლენიანი პირების დახმარებით, ან ფულის მეშვეობით გვერდს უვლიან. „მე ვიცი ისეთი ინვესტორები, რომლებიც მზად არიან ფულით მთელი კვარტლები იყიდონ. კანონი, ცხადია, განვითარებას აფერხებს, მაგრამ რას ვიზამთ… ამ კანონით აფხაზები თავიანთი პატარა ქვეყნის მრავალსაუკუნოვან კულტურასა და ტრადიციებს იცავენ“, – ამბობს ოლეგ იურჩენკო.
აფხაზებმა თავიანთი იდენტურობის შენარჩუნება ეროვნული ადათ-წესების ერთგვარი კოდექსის – „აფსუარას“ მეშვეობით მოახერხეს, რომელიც თაობიდან თაობას გადაეცემა და ადამიანებს შორის ურთიერთობის საფუძველს წარმოადგენს. „რუსების მენტალიტეტს ჩვენს მენტალიტეტთან არაფერი საერთო არ აქვს“, – ხაზს უსვამს ჩემთან საუბარში გაგრელი ნატა, – ჩვენთან ოჯახშიც კი ძალიან მკაცრი წესებია. ჩვენთან ქუჩაში არ კოცნაობენ და თუ კაცი ქალთან ღამეს გაატარებს, იგი მან აუცილებლად ცოლად უნდა შეირთოს“. ნატას 17 წლის ვაჟი, სხვა სოხუმელ თანატოლთან ერთად, სწავლის გაგრძელებას რუსეთის „ფე-ეს-ბე“-ს აკადემიაში აპირებს: „ჩემი ვაჟი სპორტითა დაკავებული, კარგი წარმატებები აქვს, ამიტომაც ამოარჩიეს. იგი დათანხმდა შეთავაზებას, მაგრამ მჯერა, რომ სწავლის შემდეგ აფხაზეთში დაბრუნდება. იმიტომ, რომ იგი პატრიოტია“.
„ამ დილით სოხუმში წვიმდა. პლაჟებზე ტურისტები არ ჩანან. ცაში პარაპლანებიც არ დაფრენენ. რესტორანში ვზივართ და უფასო Wi-Fi-თ ვერთობით. ვხედავთ გოგონას, რომელსაც ისეთივე ყვითელი სპორტული მაისური აცვია, რომელიც აქ ყველგან იყიდება: მასზე რუსეთის პრეზიდენტია მეზღვაურის ზოლებიანი პერანგით („ტელნიაშკით“) და პილოტურით. წარწერა „ყველანი ერთი გზით“, – ასე მთავრდება ფრანგულ გაზეთ „მონდ“-ში გამოქვეყნებული სტატია.